„Utrecht wil een liberale gemeente zijn en ik sta ook achter de legalisering van de prostitutie, maar wel onder twee voorwaarden: vrijwilligheid en meerderjarigheid”, verklaarde burgemeester A. Wolfsen. Daaraan ontbreekt het vaak, zo blijkt uit het onderzoek ”Signalen mensenhandel Zandpad” dat de drie instanties donderdagmiddag presenteerden.Van de 800 à 900 vrouwen per jaar die achter de 140 ramen aan het Zandpad -onder meer op boten- verblijven, wordt 50 tot 90 procent tot prostitutie gedwongen. Daarbij zijn zowel grote als kleine organisaties betrokken. Een deel van de vrouwen is nog geen 18 jaar oud.

Uit landelijk onderzoek bleek eerder dat mensenhandel zich vooral in Amsterdam, Alkmaar en Utrecht voordoet. In Utrecht is daarover nu door kennisuitwisseling tussen politie, justitie en hulpverleningsinstanties meer bekend geworden. Volgens burgemeester Wolfsen is sprake van een ernstige situatie. „Een groot aantal vrouwen doet het werk onder dwang of drang, en dat nota bene in een gebied waarvoor vergunningen verleend zijn. Het is lastig bewijsbaar, maar de signalen zijn duidelijk.”

Volgens districtschef J. van Renswoude van het Utrechtse politiekorps is sprake van structurele uitbuiting. „De aantallen signalen die we kregen en de ernst ervan namen eind vorig jaar en begin dit jaar duidelijk toe. Het duidelijkste signaal is de wisselende bezetting. Dames verdwijnen na een paar dagen en worden door anderen vervangen. Er zijn veel buitenlandse vrouwen bij, met name uit Oost- en Zuid-Europa en Zuid-Amerika. Velen van hen zijn de Nederlandse taal niet machtig.”

Sommige prostituees zijn erg jong, aldus Van Renswoude. „De vrouwen worden voortdurend in de gaten gehouden en lijken angstig. Er is sprake van uiterlijk letsel, zoals blauwe plekken. Er hangen louche figuren om de vrouwen heen. Ook de vervoersbewegingen zijn een signaal: dames die door onfrisse types in dure auto’s gehaald en gebracht worden. Een aantal prostituees gaf hetzelfde woonadres op. Er is ook sprake van onverklaarbare geldstromen. Het zijn allemaal signalen die duiden op mensenhandel van vrouwen die tot prostitutie gedwongen worden.”

De burgemeester kondigde aan dat het gehele Zandpad binnenkort van camerabewaking voorzien wordt. Het gebied wordt overzichtelijker gemaakt door de bosschages te verwijderen. De voorwaarden voor het verkrijgen van prostitutievergunningen worden aangescherpt. Hulpverleners gaan zich intensiever met de vrouwen bemoeien. Ook wordt er geld vrijgemaakt voor vrouwen die het werk willen beëindigen. De mannen die kennelijk aanwezig zijn om de prostituees te bewaken, zullen zo veel mogelijk door een gebiedsverbod geweerd worden.

Door verscherpt toezicht wil de politie ook de overvallen tegengaan; dit jaar zijn er al acht berovingen geweest. Volgens korpschef Van Renswoude zal elke gelegenheid aangegrepen worden om tot opsporing over te gaan. „Boeven vangen, maar ook een klimaat creëren waardoor mensenhandelaren de regio Utrecht gaan mijden.” Een probleem is volgens Van Renswoude dat slachtoffers liegen over de oorzaak van hun letsel. Het is ook uitzonderlijk als ze aangifte van mensenhandel doen.

Tachtig procent van de ramen aan het Zandpad is bezit van één eigenaar. Op vragen over zijn betrokkenheid bij de strafbare feiten wilden de woordvoerders niet ingaan.

Negatieve effecten van een hardere aanpak op het Zandpad, zoals uitwaaiering naar andere gedeelten van de stad, worden nauwlettend in de gaten gehouden, kondigde de burgemeester aan.

Terugkeer van het prostitutieverbod vond de Utrechtse eerste burger geen optie. „Daarmee verdwijnt het weer in de illegale sfeer. De legalisering vind ik prima, maar wel onder de genoemde twee voorwaarden: vrijwilligheid en meerderjarigheid.”