„Laat ons met dankzegginge gaan”, gaat Psalm 95:1 dan verder, „Voor Zijn aangezicht, en voortaan Hem zingen met vreugd psalmen reine.”Psalm 95 - het is de openingspsalm voor deze avond, in de Zwölf-Apostel-Kirche in Frankenthal. Het bedehuis, toebehorend aan de protestantse Zwölf-Apostel-Kirchengemeinde, is een heel eind gevuld. Met in elk geval zo’n 120 Nederlanders, maar toch ook wel een kleine dertig Duitsers, schat ”Dekanin” Sieglinde Ganz-Walther na afloop.

Overigens worden er vanavond niet alleen psalmen in de berijming van Datheen gezongen. Er klinken ook drie psalmen in het Duits: Psalm 43, 19 en 134.

De ”Datheen Sing-Zusammenkunft” maakt deel uit van een driedaagse reis (van maandag tot gisteren), georganiseerd door de stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht in samenwerking met Kreijkes Vakantie Idee uit Rijssen. Yersekenaar Pieter Heijkoop begeleidt de samenzang. Ds. G. J. van Aalst, predikant van de gereformeerde gemeente in Klaaswaal, en ds. M. Lohrer uit Lübeck houden beiden een ”Meditation”. In het Duits vanzelf.

Rijk erfgoed
Het is voor het eerst in haar vijfjarig bestaan dat de stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht een dergelijke reis organiseert, zegt secretaris M. Timmermans uit Veen desgevraagd. Bekendheid kreeg de interkerkelijke stichting tot nu toe vooral door het vertalen van boeken als ”Gebedsgestalten” van ds. F. Bakker, ”Het ABC des geloofs” van Alexander Comrie en ”De waarachtige bekering” van Thomas Watson in het Duits. „En daar is zeker afname voor”, aldus Timmermans. Vooral het boek van Watson, alsook de recent tot stand gekomen vertaling van Bunyans ”Komst en welkomst tot Jezus Christus” doen het volgens hem goed.

„En nu dus een reis naar Duitsland”, zegt de secretaris. „Volgend jaar willen we in Berlijn gaan zingen. Waarbij hét doel steeds is het rijke erfgoed dat vanuit Duitsland tot ons is gekomen, opnieuw onder de aandacht van de Duitsers zelf te brengen.”

Met dat doel onderhoudt zijn stichting inmiddels ook contacten met de Duitse theoloog Sebastian Heck, die in Heidelberg een ”confessioneel-reformatorische gemeente” wil gaan stichten (zie elders op deze pagina). Timmermans: „We volgen hem nauwlettend. Volgend jaar, als hij er één jaar woont, willen we met het hele bestuur bij hem langsgaan om een en ander door te praten.”

Bakermat
Frankenthal vormde de bakermat voor twee geschriften die in elk geval in Nederland grote betekenis kregen. Hier vertaalde Petrus Datheen, predikant van de Nederlandse vluchtelingengemeente in de stad, de Heidelbergse Catechismus in het Nederlands. Hier kwam ook zijn Nederlandse ’vertaling’ van de Geneefse psalmen vanuit het Frans tot stand.

Nog altijd herinneren onder andere een ”Dathenusstrasse” en het ”Dathenus-Gemeindehaus” tegenover de Zwölf-Apostel-Kirche aan de calvinistische theoloog uit Vlaanderen. Over de twaalf apostelen gesproken: voor in de kerk zijn ze allemaal afgebeeld - een van hen met het gezicht van Datheen.

Verder heeft Frankenthal echter niet veel meer met Petrus Dathenus, net zomin als Heidelberg nog iets heeft met de Heidelberger Catechismus. Terwijl juist de Heidelberger, en ook de Dordtse Leerregels, de Schrift zo eenvoudig hebben nagesproken, zegt ds. Van Aalst in zijn meditatie naar aanleiding van Joh. 3:1-21, het nachtelijk gesprek van de Heere Jezus met Nicodémus. „Dit gedeelte is samen te vatten met drie kernwoorden. Eén: wedergeboorte, twee: geloof en drie: Jezus Christus. „Wahrlich, wahrlich”, luidt Joh. 3:3 in de Luthervertaling, „ich sage dir: Es sei denn, dass jemand von neuem geboren werde, so kann er das Reich Gottes nicht sehen.” Dat geldt dus alle mensen: Hollanders, Duitsers, Japanners, predikanten, organisten.”

600 Psalmboeken
De Lübecker predikant Michael Lohrer is een groot liefhebber van de psalmen. In een gesprek met deze krant, in 1996, noemde hij de berijmde psalmen „het grootste geschenk op muzikaal gebied dat het calvinisme heeft geschonken.” Zo geliefd als ze echter in veel Nederlandse kerken zijn, zo onbekend zijn ze in Duitsland, zo moest hij toen tot zijn spijt vaststellen.

”Pfarrer” Lohrer heeft inmiddels zo’n 600 psalmboeken van over de hele wereld in zijn kast staan, laat hij in Frankenthal weten. Ook een recente uit Japan, waaraan de beroemde Japanse dirigent Masaaki Suzuki heeft meegewerkt. „Zo mooi, hè! Ik versta geen woord Japans, maar ik hoor wel dat Psalm 25 wordt gezongen, of Psalm 42. Omdat de melodie hetzelfde is. De psalmen verbinden ons met vele christenen wereldwijd. Ze verbinden ons ook met het voorgeslacht: de vluchtelingengemeente in Frankenthal, in Emden, maar ook met de christenen die op dit moment worden vervolgd, de kleine christelijke gemeenten in Japan ook.”

De Datheenzangavond in de Zwölf-Apostel-Kirche loopt ten einde. ”Lobt Gott, den Herrn der Herrlichkeit”, klinkt de laatste psalm, 134.

De Duitse aanwezigen krijgen na afloop een exemplaar van de psalmberijming van Matthias Jorissen mee. En, meldt ds. Lohrer, er is ook nog een tafel met cd’s, onder andere met gemeentezang. „Ook iets typisch Nederlands.”

Ganz ungewohnt
Toch nog even vragen: hoe vond Dekanin Ganz-Walther de avond? Ze begint te lachen. „Ganz ungewohnt!”

Ze komt juist terug uit Berlijn, zegt ze, waar ze een lutherse en een rooms-katholieke dienst bijwoonde. „Zo verschillend. Maar dit? Wat ik zeg: erg ongewoon. Neem zo’n laatste psalm, 134. Wij zingen die hier ook wel, maar heel anders. Ritmisch. Maar, interessant. Spannend!”