Minister Ter Horst van Binnenlandse Zaken heeft dinsdag laten weten gewoon door te gaan met haar plannen voor een staatscommissie over de Grondwet. Opmerkelijk, want staatsrechtgeleerden en Kamerleden vinden de instelling van zo’n staatscommissie een buitengewoon slecht idee. Een staatscommissie moet alleen worden ingesteld voor „een oplossing van urgente staatsproblemen op hoog niveau.” Daarvan is geen sprake, zo vinden de critici.CDA, PvdA en ChristenUnie pleitten in hun regeerakkoord al voor de instelling van een speciale staatscommissie. Zo’n commissie moet zich over ten minste drie onderwerpen buigen, zo vindt Ter Horst. Hoe blijven grondrechten als het recht op een eerlijk proces en het recht op leven gewaarborgd? Moeten bepaalde grondrechten niet worden aangepast aan het digitale tijdperk, zoals het telegraafgeheim? En hoe verhouden de opgenomen grondrechten zich met rechten uit internationale verdragen?

Een staatscommissie is een „te zwaar vehikel” voor deze „technische onderwerpen”, vindt prof. dr. A. H. M. Dölle, hoogleraar staatsrecht aan de Rijksuniversiteit in Groningen. Een staatscommissie is volgens hem bedoeld voor principiële en urgente staatsproblemen.

Dölle, tevens CDA-Eerste Kamerlid, wijst op de vorige staatscommissie, die leidde tot de Grondwetsherziening van 1983. „Toen ging het echt om een principiële discussie. Er was een brede agenda met thema’s als de sociale grondrechten, het kiesstelsel, de gekozen burgemeester en de positie van de minister-president. Daarvan is nu, terecht, geen sprake.”

De Raad van State, het hoogste adviesorgaan van de regering, heeft zich eerder al kritisch uitgelaten over de instelling van de staatscommissie. Ook staatsrechtdeskundigen als D. J. Elzinga, C. A. J. M. Kortmann en R. J. Hoekstra zijn sceptisch.

In de Tweede Kamer heerst onbegrip over het standpunt van minister Ter Horst. SP, VVD, D66 en SGP spreken van „een heel slecht plan.” „De staatscommissie is helemaal uitgekleed. Het gaat alleen nog maar om een paar technische onderwerpen. Daarover kan het kabinet best zelf een standpunt innemen. Bovendien is er geen draagvlak voor een staatscommissie. Dat zou natuurlijk wel moeten bij zo zwaar middel”, aldus SP-Kamerlid Van Raak.