De piepjonge politieagent met sportpet en Amerikaanse zonnebril hangt voor het open raam van de bestuurder. „Hoe gaan we het doen, chef? Ik kan wel een pakkie peuken gebruiken.” De chauffeur zucht diep. Dan grijpt hij naar wat bankbiljetten in een vakje naast het stuur.Dagelijks worden duizenden Indonesiërs aangehouden door politieagenten wegens vermeende verkeersovertredingen. Een steekpenning tussen de 20.000 roepia (1,50 euro ) en de 50.000 roepia (3,80 euro) biedt beide partijen een oplossing.

Onderzoek toont aan dat Indonesische gezinnen in totaal gemiddeld 1 procent van hun inkomen kwijt zijn aan steekpenningen. Mensen moeten in heel Jakarta ’parkeergeld’ betalen aan woest ogende mannen in gerafelde T-shirts. Anders riskeert men deuken of kapotte autospiegels. Ook vragen basisscholen plotseling extra lesgeld voor boeken.

De grootste bron van ergernis is verbonden aan de Engelse Premier League. In ruil voor een fiks bedrag onder de tafel, beschermde de Indonesische mededingingscommissievoorzitter de monopoliepositie van een duur kabelbedrijf om Engels voetbal uit te zenden. De miljoenen voetbalfans in de kampong kunnen hun geliefde wedstrijden van Manchester United nu wel vergeten. Voorbeelden van de corruptie die als een kankergezwel de arme Indonesiërs treft.

Sinds de Indonesische onafhankelijkheid in 1949 houdt corruptie de uitgestrekte archipel in een wurggreep. President Yudhoyono probeert al sinds zijn inauguratie in 2004 puin te ruimen. Een onmogelijke opdracht, stelden de meeste Indonesiërs vast. Maar de afgelopen maanden zijn de cynische spreekkoren zwijgzamer.

Zeker toen de internationale corruptiewaakhond Transparency International eind september zijn nieuwe wereldranglijst van corrupte landen bekendmaakte. Indonesië bleek van de 126e naar de 143e plaats te zijn gedaald. Birma en Somalië bevinden zich op de hoogste 178e en 180e plaats. Nederland staat zevende.

De grote motor achter de schoonmaak is de Anticorruptiecommissie, KPK, die de volle steun van de president geniet. KPK-voorzitter Antasari Azhar gaf de laatste maanden toestemming voor de arrestatie van diverse parlementsleden, overheidsfunctionarissen en zelfs officieren van justitie.

Op 16 september arresteerden KPK-agenten de voorzitter van de Indonesische mededingingscommissie Mohammad Iqbal. Ze hadden hem in een luxueus hotel betrapt met een tasje met dubieuze inhoud: 500 miljoen roepia (3800 euro) in nieuwe biljetten.

Ook opende de KPK een onderzoek naar de centrale bank, Bank Indonesia (BI). Directieleden van BI verdeelden ten minste 2,1 miljoen euro onder collega’s en parlementsleden om hen de mond te snoeren.

De zaak trof ook leden in de privékring van president Yudhoyono. Een van de hoofdrolspelers in de BI-affaire is Aulia Pohan, de schoonvader van Yudhoyono’s oudste zoon Agus. De president benadrukte vorige week dat de KPK er niet van moet afzien Pohan te vervolgen.

De regeringsleider hamert op zijn reputatie als Mr. Clean. Hij lijkt hiermee taboes te doorbreken. De Indonesische media ontpoppen zich in diverse reportages als corruptiebestrijders. De televisiezender TV One stuurt een bekende presentator op pad om gemeenteambtenaren met hun corrupte activiteiten te confronteren. Dat is niet zonder gevaren.

Corruptiebestrijding en economische ontwikkeling zijn de belangrijkste thema’s in de komende presidentsverkiezingen. De president gaf vorige week aan een tweede termijn te ambiëren.

Ook benoemde hij de politiegeneraal Bambang Hendarso Danuri tot nieuw hoofd van de Indonesische politie. Die beloofde grote interne veranderingen om de corruptie in eigen gelederen te verminderen. Een van zijn voorgangers, politiegeneraal Rusdihardjo, kreeg onlangs anderhalf jaar gevangenisstraf opgelegd. De voormalige topagent had zich schaamteloos verrijkt met het heffen van illegale leges tijdens zijn ambassadeurschap in Maleisië.