Drie boeken heeft historica Reinildis van Ditzhuyzen op haar naam staan. ”De Dikke Ditz” geldt als standaardwerk over etiquette. Het boek, verschenen in 1999, telt alweer z’n 34e druk. Een samenvatting in pocketuitgave zag het licht als ”De Dunne Ditz”.Gisteren presenteerde ze onder de titel ”Kinderen weten hoe het hoort” haar handboek voor kinderen. „Etiquette is niet tuttig, maar nuttig”, stelt de auteur. „Ik schrijf niet over de juiste kleding voor een bal, of over het op de juiste manier eten van oesters, nee, ’t gaat mij om de meest basale omgangsvormen: Een handje geven, je jas ophangen…”

”Kinderen weten hoe het hoort”. Eh… Heb ik iets gemist?!
„Grappig, hè? Ik zocht een prikkelende titel voor mijn boek. Kinderen moeten ná het lezen weten hoe het hoort.”

Is er in Nederland nog sprake van enige etiquette?
„Het is ernstig gesteld in ons land. We dringen voor in de trein, we smijten troep op straat, we telefoneren tijdens het afrekenen. De nieuwste trend is het slordig omgaan met afspraken. We zeggen op het laatste moment per sms af. We bellen niet eens!”

Nederlanders zijn horken?
„Grote horken.”

Waar komt dat belabberde fatsoen vandaan?
Zucht: „Dat is al eeuwen zo. Het is altijd zo geweest. Nederland was vanouds een republiek van handelaren. Als je slim bent, kom je er wel, was het adagium. Daar komt onze directe communicatie vandaan. Nederland kende eeuwenlang geen regerend vorstenhuis, geen machtige adel zoals de landen om ons heen, die het goede voorbeeld gaven. Vervolgens krijgen we ook nog eens te maken met een doorgeschoten mondigheid in de jaren ’70.”

Wat is de top drie van slechte kindermanieren?
„Tja… wat moet ik als ergste noemen? Kinderen roepen vaak maar wat. Volwassenen trouwens ook. „Wááttuh?” Waarom zeggen we niet eens wat vaker: sorry, dankjewel, asjeblieft? Nog een punt: Kinderen moeten niet onderuitgezakt op de bank blijven liggen als de vrienden van hun ouders binnenkomen. Een derde: Bellen in bus en trein. Ongehoord. Velen bellen rustig door als een conducteur een kaartje vraagt. Zo iemand voelt zich een stuk vuil.”

Je verkering uitmaken per sms?
„Laf! Ik vind dat absoluut niet kunnen. Je deelt je boodschap eenzijdig mee. Hij stelt de ander niet in staat om direct te reageren: „Wat is er aan de hand?” Je neemt niet de verantwoordelijkheid voor je boodschap. Erg laf.”

Etiquette ontbreekt bij kinderen. Ligt de schuld niet vooral bij ouders?
„Jazeker. Kinderen krijgen etiquette niet meer met de paplepel ingegoten. Ouders zijn druk, druk, druk. Vergeet ook niet dat veel ouders het zelf nauwelijks hebben geleerd. Bovendien moet het leven van kinderen tegenwoordig vooral leuk zijn. Leuk, met een hoofdletter L! Je moet kinderen niet dresseren, het moet „leuk” zijn. Of hun gedrag ook leuk is voor de mensen om hen heen, interesseert velen niet. Sommige ouders worden geterroriseerd door hun kinderen. Maar… ze hebben het vaak zelf in de hand gewerkt.”

Waar leidt dit toe?
„Dit leidt tot verloedering van de maatschappij, tot verruwing van de omgangsvormen.”

Toch klinkt tegelijkertijd ook een roep om waarden en normen?
„De maatschappij ziet in dat losheid tot niets leidt. Gezamenlijke omgangsvormen, sociale vaardigheden leiden tot cohesie, tot samenhang in de maatschappij. Het houdt de boel bij elkaar.”

Wat is dé basisregel van etiquette?
„Eén, een morele: Houd rekening met de ander. Laat niet de deur tegen de neus van een ander dichtvallen. Twee, een praktische: Wees duidelijk.”

Slaat uw missie aan?
„Den Haag deelt 1000 boekjes uit onder scholieren, Rotterdam 1500 en Dordrecht 1000. Ik hoop dat ze het op scholen gaan bespreken.”

Slaagt uw missie?
„Geen idee. Ik hoor van grootouders die er vijf hebben gekocht voor hun kleinkinderen, omdat hun eigen kinderen hen geen etiquette leren. Tot mijn verbazing merk ik dat mensen graag weer willen weten hoe het hoort. Maar misschien branden ze me dit keer wel af. Misschien zeggen ouders nu wel: Waar bemoeit die Van Ditzhuyzen zich mee? Ik weet het niet. Lukt het niet, dan heb ik het in ieder geval geprobeerd.”