Een van de aangekondigde maatregelen: de vaste openingstijden voor Britse pubs worden afgeschaft. Nu sluiten alle kroegen om 23.00 uur de deuren en wordt een groot aantal aangeschoten Britten tegelijkertijd op straat gezet. Dat is vragen om verstoring van de openbare orde, vindt de Britse regering, die verder snelrecht wil toepassen voor kleine vergrijpen zoals vandalisme, het veroorzaken van vechtpartijen en openbare dronkenschap. De politie krijgt het recht ter plaatse boetes op te leggen. De verkoop van spuitbussen met verf wordt aan banden gelegd om graffiti tegen te gaan.

In het Britse strafrecht krijgt het slachtoffer een sterkere positie, kondigde de koningin aan. Rechtbankjury’s mogen voortaan op de hoogte worden gesteld van de details van vroegere veroordelingen van de verdachte. Het beginsel dat niemand twee keer voor hetzelfde vergrijp kan worden veroordeeld, wordt afgeschaft. Als „nieuw en belangrijk bewijs” opduikt over een zwaar misdrijf, kan een proces worden heropend.

„Centraal in het wetgevingsprogramma van mijn regering staat het voornemen het strafrecht te hervormen en te herbalanceren om te zorgen voor gerechtigheid voor iedereen en om de belangen van slachtoffers, getuigen en de gemeenschap veilig te stellen”, zei de koningin.

Bij monde van de koningin kondigde de regering van premier Tony Blair verder wetgeving aan voor de introductie van nieuwe soorten straffen voor extreem gevaarlijke en voor minderjarige criminelen. Ook wil de regering dat daders van zware misdrijven voor onbepaalde tijd kunnen worden opgesloten en komt er een wet die betere internationale samenwerking mogelijk maakt in de strijd tegen grensoverschrijdende misdaad zoals drugssmokkel.

Diverse organisaties van advocaten en mensenrechtenactivisten uitten zondag in een gezamenlijke verklaring kritiek op de law-and-order-plannen van de regering. „De gedachte dat het beperken van de rechten van de verdachte het slachtoffer ten goede komt, is fundamenteel verkeerd.”

Woordvoerder Mark Leech van Unlock, een organisatie van ex-gedetineerden, noemt de hervormingen gevaarlijk. „Het is waar dat het strafrecht weinig doet om de slachtoffers van criminaliteit tegemoet te komen, maar daar komt geen verbetering in door de juridische doelpalen een eindje verder uit elkaar te zetten en het gemakkelijker te maken om een verdachte veroordeeld te krijgen.”

De koningin benadrukte in haar rede dat de regering zich ook zou blijven inzetten voor het verbeteren van het onderwijs en de zorg, de twee thema’s waar Blair in zijn verkiezingscampagnes grote nadruk op heeft gelegd. De regering kondigde verder een definitieve oplossing aan voor de netelige kwestie van de vossenjacht. Details daarover bevatte de troonrede niet.

De jaarlijkse troonrede van de Britse koningin gaat gepaard met veel ceremonieel. De koningin rijdt per gouden koets van Buckingham Palace naar het parlement, waar zij gezeten op een troon in het Hogerhuis de rede uitspreekt. De leden van het Hogerhuis, gekleed in rode hermelijnen mantels, horen zittend toe, maar de leden van het Lagerhuis, onder wie Blair, moeten staan.