ONTDEKKING: Het Chinese zuivelconcern Sanlu wist het allang, maar maakte niet veel haast om het de autoriteiten te melden: ouders kwamen klagen over zieke baby’s. De onderneming wachtte acht maanden voor ze de autoriteiten informeerde; vervolgens duurde het een maand voor het nieuws de hoogste autoriteiten bereikte. Chinezen speculeren dat de autoriteiten vanwege de Olympische Spelen in China negatieve publiciteit voor zich hielden. Ook het Nieuw-Zeelandse zuivelconcern Fonterra, dat 43 procent van de aandelen in Sanlu bezit, werd pas laat ingelicht. Na onderzoek van de Chinese voedsel- en warenautoriteit werd melamine aangetroffen in melkpoeder, yoghurtijs, fruitmelk en romige snoepjes.DE STOF: Melamine werd rond 1830 door de Duitse chemicus Justus von Liebig voor het eerst gesynthetiseerd uit kaliumthiocynaat (een kaliumzout) en ammoniumchloride (ook bekend als salmiak, een wit poeder, dat overigens wél een onschuldige basis is voor snoepgoed). De stof wordt vooral gebruikt voor de productie van hard plastic, zoals borden en bestek, en als toplaag voor bijvoorbeeld laminaatvloeren. Als toevoeging aan melk kan het de aanlenging met water verhullen. De stof laat het eiwitgehalte van voedsel hoger lijken. Routineanalyses kijken alleen naar organische stikstof, en dat zit zowel in melamine als in eiwit.

WIE DEED HET: Boeren, zodat ze meer geld kregen voor hun melk? Bazen van melkverzamelstations? Verkopers van melamine? Schrijver en onderzoeksjournalist Zhou Qing gelooft niet dat zij de ware schuldigen zijn. Melamine is relatief duur, zodat het niet logisch is dat boeren die slechts 2,5 renminbi (ongeveer 25 eurocent) per kilo melk kunnen verwachten, dit zouden gebruiken om 1 of 2 cent meer voor hun melk te krijgen. Zhou denkt daarom dat de grote zuivelbedrijven er zelf achter kunnen zitten.

GEVOLGEN: In China zijn vier baby’s overleden en ten minste 53.000 kinderen ziek geworden na het nuttigen van met melamine vervuilde melkproducten. Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken kampen 104 kinderen met ernstige gezondheidsproblemen. Bijna 40.000 baby’s moesten naar het ziekenhuis voor behandeling en medisch advies. Met de meeste kinderen zou het inmiddels weer goed gaan, maar iets minder dan 13.000 liggen nog altijd in het ziekenhuis. De chemische stof zorgt bij mens en dier voor nierfalen. Vorig jaar riepen fabrikanten in de VS, Europa en Zuid-Afrika grote partijen diervoeding terug. De ziekte en dood van duizenden honden en katten werd gelinkt aan ingrediënten met melamine.

MAATREGELEN: Taiwan en twaalf Aziatische en Afrikaanse landen hebben de import van Chinese zuivel stopgezet. Het Nederlandse zuivelconcern Friesland Foods heeft uit voorzorg drie soorten melk uit de schappen gehaald in Hongkong, Singapore en Macau. In Groot-Brittannië, Australië en Nieuw-Zeeland werden gisteren Chinese snoepjes op melkbasis uit de schappen gehaald, omdat ze melamine zouden bevatten.

IN EUROPA: In de landen van de Europese Unie zou het melamineprobleem niet moeten spelen, want daar is de invoer van Chinese melkproducten verboden. Toch blijkt inmiddels dat White Rabbitsnoepjes, die melamine zouden bevatten, onder meer in Groot-Brittannië en in Nederland wordt verkocht. De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) haalt het snoepgoed daarom nu preventief uit de schappen en onderzoekt het.