Op zondag vond in Surabaya een demonstratie plaats tegen de Wet pornografie. Schaars geklede danseressen en bekende Indonesische feministen toonden op exotische wijze hun ongenoegen met de in hun ogen discriminerende wet. Niettemin noemen politieke islamisten het wetsontwerp hun „ramadancadeau voor Indonesië.”Bali, de Molukken en West-Papoea zien het echter als een oorlogsverklaring aan een tolerant Indonesië. De wet stelt elk materiaal, zoals kleding, kunst of films, strafbaar dat gevoelens van opwinding oproept. Indonesische vrouwen vrezen hiervan de dupe te worden: een mooi nieuw jurkje kan al snel de zinnen van mannen prikkelen en als halsmisdaad beschouwd worden.

Ook biedt de wet groepen in de samenleving de mogelijkheid om bij gesignaleerde overtredingen „zelf te handelen.” De angst is dat extremistische moslimgroeperingen hiermee het heft in eigen handen zullen nemen en dat de islam als dominante cultuur de lokale geloofstradities in Indonesië volledig zal marginaliseren.

De discussie rond de wet dreigt nu te ontaarden in een frontale botsing tussen andersgelovigen en hervormingsgezinde groepen versus de politieke islam in Indonesië. Die heeft een succesvolle lobby in het Indonesische parlement bewerkstelligd, mede door de medewerking van gematigde partijen. De wet is het paradepaardje van de islamitisch georiënteerde Partij voor Rechtvaardigheid en Welvaart (PKS).

Conservatieve moslimpolitici zoeken al jaren naar parlementaire goedkeuring van het controversiële wetsontwerp. Ze tonen zich steeds ingenieuzer. In 2006 deed hun Wet antipornografie en pornoactie veel stof opwaaien. Na een politieke patstelling tussen voorstanders en hun opponenten keerden de moslimpolitici terug naar de vergadertafel om het wetsontwerp iets te versoepelen. Ze schrapten het artikel dat zoenen in het openbaar verbood en gaven het de nieuwe naam Wet pornografie.

In plaats van alleen antipornografie waren ze ook voor goede normen en waarden in de samenleving en kregen zo meer medestanders. Ook werd het islamitisch getinte ministerie van Godsdienst als departement verruild voor het ministerie van Vrouwenbehartiging, om zo bredere politieke steun te krijgen.

En het had succes. Tot grote verrassing van politieke ingewijden schaart de vrouwelijke minister Meutia Hatta, dochter van onafhankelijkheidsstichter Mohammed Hatta, zich sinds kort ook achter de wet.

Het volgende kunststukje van de PKS en bondgenoten was het uitgekozen tijdstip: midden in de ramadan. De gerespecteerde rooms-katholieke hoogleraar filosofie Franz Magnus-Suseno verklaarde dat er een dreigement verborgen lag in de keuze om de wet tijdens de vastenmaand in het Indonesische parlement te bespreken. „Van de mensen die het lef hebben om kritiek te uiten, wordt nu gezegd dat ze onvoldoende respect tonen voor de heilige maand ramadan. En we weten wat het lot is van mensen die in de ogen van anderen een bepaalde godsdienst onvoldoende respecteren”, schreef hij in de krant Kompas.

Slechts de nationalistische PDI-P van Megawati Sukarnoputri en de christelijke partij PDS bieden in het parlement tegenstand tegen de Wet pornografie. De politieke spanningen dreigen te escaleren. PDI-P parlementslid Agung Sasongko beschuldigde de afgelopen dagen islamisten in het parlement ervan zijn handtekening onder een steunpetitie te hebben vervalst.

Bali is momenteel nog het grootste struikelbok voor de islamisten. Eind vorige week kwamen provinciale afgevaardigden van Bali naar het Indonesische parlement. Ze beschouwen de wet als een grote bedreiging voor hun toerismesector. „Straks mogen toeristen geen bikini meer dragen op het strand. Wie komt er dan nog?” brieste I Wayan Sudirta, de Balinese afgevaardigde van de Indonesische senaat DPD in Jakarta.

Bali knokt nu in de Indonesische volksvertegenwoordiging voor een speciale autonomieregeling waarmee het eigen regionale wetten kan implementeren. Het hindoe-eiland krijgt veel steun van christelijke afgevaardigden uit Sulawesi, de Molukken en West-Papoea. Ook de Papoea’s protesteren tegen de Wet pornografie, die hun traditioneel gedragen peniskokers kan criminaliseren.

Bali verklaarde nog hardere maatregelen in petto te hebben. Zo zouden ze hoogwaardigheidsbekleders uit Jakarta de toegang tot hun eiland willen ontzeggen. Het parlement zou de Wet pornografie in eerste instantie dinsdag al goedkeuren, maar de islamisten in het parlement hebben de stemronde nu toch tot nader order uitgesteld.