Jiang (76), de huidige sterke man van China, hield een rede van anderhalf uur voor 2114 afgevaardigden. Die waren, veelal in prachtige traditionele kledij, vanuit het hele land gekomen naar de Grote Hal van het Volk in Peking om er de komende week een nieuwe, jongere partijleiding te kiezen. Rond het gebouw en het Plein van de Hemelse Vrede gelden strenge veiligheidsmaatregelen. Talloze politiemensen houden de wegen naar het plein in de gaten, terwijl militairen met honden rond het gebouw patrouilleren. Een vrouw gooide met pamfletten, maar na nog geen drie seconden leidden ruim veertig politiemensen haar weg.

Jiang zei dat het tijd was om behalve arbeiders en boeren ook zakenmensen en werknemers van buitenlandse bedrijven toe te laten, mits zij het partijprogramma accepteren. Volgens hem hebben de economische ontwikkelingen geleid tot een nieuwe middenklasse, veel werkloosheid en enorme inkomensverschillen tussen de grote steden en het platteland. „We moeten voortgaan, of we blijven achter”, zei Jiang. De president beloofde terrorisme en corruptie aan te pakken, maar ook verboden religieuze groeperingen. Van een meerpartijenstelsel wil Jiang echter nog steeds niets weten.

Opmerkelijk was wel dat Jiang terugblikte op de dertien jaar dat hij aan de macht is, en niet -zoals gebruikelijk- op de vijf jaar sinds het vorige congres. Dat versterkt de algemene verwachting dat Jiang, de huidige secretaris-generaal van de partij, zal opstappen, hoewel hij daarover niets losliet in zijn openingstoespraak. De 59-jarige Hu Jintao, nu vice-president, zal zijn baan dan overnemen.

Vermoedelijk, want ook daarover is nog niets naar buiten gekomen, treedt Hu in maart 2003 ook aan als president. De komende dagen geeft Hu in elk geval leiding aan het presidium van het congres en is daarmee in feite de voorzitter. Jiang zal ook na zijn aftreden een vinger in de pap willen houden, denken politieke waarnemers. Hij zal om die reden veel belangrijke posten in de partijtop opvullen met vertrouwelingen.

Het congres draait behalve om personele verschuivingen ook onder meer om de toekomst van de partij, die momenteel het recordaantal van 66,3 miljoen leden telt op een bevolking van 1,2 miljard Chinezen. Ook deed Jiang een oproep om weer gesprekken met Taiwan te beginnen. China beschouwt Taiwan als een opstandige Chinese provincie, terwijl Taiwan zegt een onafhankelijk land te zijn. Gesprekken tussen beide landen zijn drie jaar geleden gestaakt. Volgens waarnemers hoopt Jiang vurig dat hij Taiwan weer bij China krijgt. „Deng Xiaoping bracht Hongkong en Macau terug, Jiang wil Taiwan er weer bij hebben.” Macau is een vroegere Portugese kolonie die China twee jaar geleden terugkreeg. Hongkong was een Britse kolonie, maar keerde in 1997 terug onder Chinees bestuur.

Deng wees in 1989, na de bloedige studentenopstand op het Plein van de Hemelse Vrede, Jiang aan als opvolger en ging met pensioen. Ook Deng hield achter de schermen de touwtjes in handen.