Juni 2006. Koningin Beatrix is op staatsbezoek in België. Op de eerste avond van het bezoek biedt de Belgische koning Albert haar een galadiner aan in zijn paleis in Laken. Voorafgaand aan het diner poseert de Belgische koninklijke familie met de Nederlandse gasten.De oude koningin Fabiola is er ook bij. Ze oogt fragiel. Zeker als ze tussen haar nicht, prinses Mathilde, en prinses Máxima staat. Twee lange vrouwen die bijna een hoofd boven het karakteristieke kapsel van Fabiola uitsteken. Het deert haar niet. Levendig praat ze met de mensen om haar heen.

Op 11 juni werd Fabiola tachtig. Even stond ze weer in het middelpunt. Koning Albert eerde haar in de toespraak die hij op 20 juli ter gelegenheid van de Belgische nationale feestdag hield: „Ik hecht eraan hulde te brengen aan koningin Fabiola, die onlangs haar tachtigste verjaardag vierde. In ons aller naam wil ik haar danken voor wat zij aan de zijde van koning Boudewijn gedurende meer dan dertig jaar is geweest, en ook voor alles wat zij nu nog doet”, zo zei hij.

Koningin Fabiola en koning Boudewijn (1930-1993) vormden inderdaad een bijzonder hecht span dat zich inzette voor België, zeggen Balfoort en De Voogt in hun rijk geïllustreerde boek ”Koningin Fabiola. Een meisje van 80” dat ter gelegenheid van de verjaardag van Fabiola verscheen. „Zij was de sterke vrouw naast het staatshoofd. Misschien meer dan we ooit zullen beseffen was zij zijn steun en toeverlaat. Alleen bij haar durfde Boudewijn zichzelf te zijn.”

Spaanse adel
Fabiola wordt op 11 juni 1928 geboren. Ze groeit op in een adellijk Spaans gezin. Haar zwijgzame, strenge vader is de graaf van Mora en markies van Casa Riera. Haar levendige moeder stamt uit een oud adellijk geslacht. Het gezin is welgesteld en woont in een minipaleis in een chique wijk van Madrid.

De familie onderhoudt goede contacten met de Spaanse koninklijke familie. Als de monarchie in 1931 valt, kiest Fabiola’s vader voor de zijde van de rechtse Franco. Vanwege de onrust in Spanje verblijft het gezin Mora y Aragon geruime tijd in Frankrijk en later in Zwitserland. In 1939 keert het terug naar Madrid. Hun huis is een ruïne; het is tijdens de burgeroorlog in gebruik geweest als hoofdkwartier van de revolutionaire vrouwen.

Fabiola leeft sober. Ze wordt verpleegster. Ze helpt haar naaste graag. „De zieken waren dol op haar. Haar gratie, vriendelijkheid en goede humeur deden hun hun pijnen vergeten”, tekenden de auteurs van het boek over Fabiola op uit de mond van een verpleegkundige die haar heeft meegemaakt.

Vrijgezel
In België zit koning Boudewijn inmiddels op de troon. In 1950 is hij op twintigjarige leeftijd en tegen zijn zin koning geworden. De positie van zijn vader, koning Leopold III, was onhoudbaar geworden. Leopold papte volgens een deel van de Belgen tijdens de Tweede Wereldoorlog te veel aan met de Duitsers en moest aftreden. Boudewijn volgt hem op.

De jonge koning is vrijgezel. Regelmatig duiken berichten op over vermeende romances. Ook prinses Beatrix wordt op papier al aan de Belgische vorst gekoppeld.

Hij kiest echter voor Fabiola. De Spaanse krijgt een warm onthaal in België. Ze is de „perfecte bruid” en binnen de kortste tijd is ze zeer populair. Alles klopt met de wensen van de Belgen, want ze is „hyperkatholiek, komt uit een monarchistisch gezinde familie, is sociaal bewogen en van onbesproken gedrag. Ze is de prinses Mathilde van haar tijd”, stellen de schrijvers na tientallen interviews met mensen rond de vorstin.

Op 15 december 1960 trouwen koning Boudewijn en Fabiola in de Brusselse kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele. De kou belet duizenden fans niet naar de hoofdstad te komen. Als het paar de kathedraal verlaat, maakt Fabiola voor het eerst „haar klassieke gebaar: de armen eerst uitgestrekt en daarna gekruist op de borst. Openheid, nederigheid, geloof, liefde en hoop in één gebaar zonder woorden. En dat in een tijd zonder media-adviseurs of spindoctors”, zo schrijven Balfoort en De Voogt in hun boek, dat hier en daar qua taal verraadt dat het een Vlaamse uitgave is.

Boudewijn en Fabiola hebben het goed samen. De koning noteert eens in zijn dagboek: „Waarom Heer, hebt Gij hemel en aarde bewogen om mij die kostbare parel te geven, die mijn Fabiola is?”

Het echtpaar blijft kinderloos, hoewel Fabiola wel verschillende keren zwanger raakt. Door miskramen is zij echter vijf kinderen verloren, vertelt zij in 2008.

Het echtpaar heeft het aanvankelijk moeilijk met de kinderloosheid, maar kan er later in berusten. Koning Boudewijn: „Lange tijd hebben wij ons vragen gesteld over de zin van onze smart. Stilaan hebben we begrepen dat ons hart daardoor vrijer was om te houden van álle kinderen.”

Zwakken
Koningin Fabiola is een sociaal betrokken persoon. Ze zet zich in voor kansarmen, zieken en mindervaliden. Ze praat graag met mensen die ze ontmoet en luistert met interesse naar hun levensverhaal. In dat opzicht kent ze geen tijd, vaak tot wanhoop van de hovelingen die de tijd en het protocol moeten bewaken.

Baanbrekend zijn Fabiola en haar man met hun inzet voor prostituees en tegen vrouwenhandel. Het koninklijk paar opent deuren die voor anderen gesloten blijven. Tijdens de rouwdienst van koning Boudewijn spreekt een van de ex-prostituees; een novum in koninklijk Europa.

Het rooms-katholieke geloof vormt de rode draad in het leven van Fabiola. Zij en haar man „voelen zich als zendelingen die door God zijn uitgestuurd”, zo schrijven de auteurs. De koningin en haar man zijn onder de indruk van de charismatische beweging binnen de RK-Kerk.

Fabiola heeft geen rol gespeeld bij de weigering van koning Boudewijn in 1990 om de Belgische abortuswet te tekenen, stellen de schrijvers. Na het overlijden van haar man zei Fabiola hierover: „Hij was niet te vermurwen, er was niets aan te doen.” Volgens Balfoort en De Voogt wijst dat erop dat ook Fabiola -hoewel ze het eens was met haar man- Boudewijn als staatshoofd op andere gedachten heeft proberen te brengen.

De dood van Boudewijn op 31 juli 1993 schokt Fabiola, al zag zij het -voor velen onverwachte- einde van haar man wel aankomen. Hij was op. De uitvaartmis is opvallend eigentijds: veel toespraken en aandacht voor de zelfkant van de samenleving.

Koningin Fabiola moet plaatsmaken voor koning Albert en koningin Paola. Ze blijft echter betrokken op België en de Belgen. Nog dagelijks komen er stapels post voor haar binnen.

De laatste jaren is Fabiola veranderd, stellen de schrijvers. „Als vrouw van de regerende koning moest ze zich altijd inhouden. Nu het juk van het protocol verdwenen is, komt het vrolijke, impulsieve meisje Fabiola weer boven.”

Mede n.a.v. ”Koningin Fabiola. Een meisje van 80”, door Brigitte Balfoort en Joris de Voogt; uitg. Van Halewyck, Leuven, 2008; ISBN 978 90 5617 873 4; 172 blz.; € 18,50.

Agenda

• Prinses Annette opent woensdag 17 september in de Kunstlinie in Almere, samen met burgemeester Jorritsma, de Arttour van HVC en Beautiful People. De Arttour is een rondreizende tentoonstelling waarvoor 32 kunstenaars met een verstandelijke beperking uit heel Nederland kunstwerken met als thema ”Energie” hebben aangeleverd.
• Koningin Beatrix verricht 17 september de officiële opening van Het Huis van Aristoteles, een nieuw kindermuseum in Cultuurpark Westergasfabriek te Amsterdam. Het museum is gericht op gezinnen met kinderen in de leeftijd van ongeveer vier tot en met acht jaar. Het biedt allerlei activiteiten die de zintuigen prikkelen en de creativiteit, fantasie en nieuwsgierigheid stimuleren.
• Prinses Máxima is donderdag 18 september in Ahoy Rotterdam aanwezig bij de opening van EuroSkills 2008, een groot evenement voor vakmensen in Europa. Ruim 400 jongeren strijden hier in 47 wedstrijden tegen elkaar om de titel ”beste vakman/vakvrouw” in hun vakgebied.
• Koningin Beatrix geeft vrijdagochtend 19 september op Paleis Het Loo in Apeldoorn het startschot voor de 25e Paleizen-Estafetteloop Internationaal. Deze estafetteloop is een initiatief van de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB) en is een uiting van de verbondenheid van de dienst met het koninklijk huis. Prof. mr. Pieter van Vollenhoven huldigt aan het einde van de dag de winnaars.