Een Milanese politieagent werd onlangs op non-actief gezet omdat hij het laatste decennium elk jaar 162 werkdagen verzuimde. De man overlegde de gezondheidsinspectie, die hem op het spoor kwam, talloze doktersbriefjes. Maar de ambtenaar, met wiens gezondheid weinig mis was, viel door de mand toen bleek dat hij door de jaren heen maar liefst 33 verschillende artsen was afgelopen om bij zijn eigen huisarts niet te veel op te vallen. Zijn spijbeltijd lag ver boven het landelijk gemiddelde. De nationale rekenkamer analyseerde dat in 2005 ambtenaren gemiddeld achttien werkdagen thuis waren gebleven, meestal op dubieuze gezondheidsgronden.Ambtenaren die er de kantjes van aflopen zijn een plaag in Italië. Als er werk van ongeoorloofd verzuim wordt gemaakt -hetgeen zelden het geval is- volgt bijna nooit ontslag. Zo wilde de gemeente Rome vorig jaar af van een monteur in het gemeentehuis. Hij kwam zelden op zijn werk, omdat -naar bleek- hij ook als loodgieter werkte in dienst van zijn eigen firma, die jaarlijks 2 ton omzet draaide. De vakbond verzette zich met succes tegen het ontslag. Vakbonden houden bijna altijd de hand boven het hoofd van hun leden.

Aan het rijk van de fannulloni (nietsnutten), zoals ze in Italië worden genoemd, lijkt echter deze zomer een eind te zijn gekomen. In mei kondigde Renato Brunetta, minister van Innovatie en Overheidsfunctie, aan dit ambtenarenprobleem zonder mitsen en maren aan te pakken. „Nietsnutten zullen worden ontslagen”, kondigde hij aan. „Volgens de wet kunnen werknemers die niet werken worden ontslagen of op een wachtgeldregeling worden gezet, maar niemand heeft die wet tot dusverre uitgevoerd.”

Bij decreet bepaalde hij dat als een ambtenaar voor een tweede keer in één jaar niet op zijn werk komt, hij verplicht is een medisch certificaat van een huisarts of ziekenhuis te overleggen. Ook werd strengere controle aangekondigd. Bij veel gemeenten moeten ’zieke’ ambtenaren nu tussen negen uur ’s ochtends en acht uur ’s avonds thuisblijven voor inspectie.

De afgelopen drie maanden liep hier en daar een fannullone tegen de lamp. Maar van een heksenjacht waarvoor de vakbonden waarschuwden, is het niet gekomen. Kennelijk heerst in het ambtenarenkorps angst voor ontslag.

Brunetta’s tactiek om, zoals de liberale minister haast maoïstisch omschreef, „één te straffen om honderd op te voeden” lijkt zijn vruchten af te werpen. In juni nam het verzuim bij ambtenaren met 20 procent af, in juli meldden zich 37 procent minder ambtenaren ziek. De cijfers die de productiviteit ten gunste moeten komen, hebben geleid tot veel instemming bij de bevolking en de pers. „Het recept-Brunetta doet wonderen, de ambtenaren zijn weer gezond”, schreef het rooms-katholieke weekblad Famiglia Cristiana, dat normaal gesproken weinig op heeft met de regering. Het Britse tijdschrift The Economist, dat de regering-Berlusconi ook zelden complimenteert, bejubelde in zijn laatste uitgave Brunetta om diens ”Thatcheriaanse stijl”.

Maar veel van de 3,6 miljoen ambtenaren zijn minder onder de indruk. Twee ambtenaren uit Milaan schreven in augustus een handleiding voor hun collega’s over hoe de nieuwe maatregelen van Brunetta kunnen worden getorpedeerd. Daarbij worden kinderen dan als alibi gebruikt. In Italië staan die op een voetstuk.