„Toestel kwam als één grote vuurbal over”
Hij zag het vliegtuig in een zee van vuur overkomen. C. J. Schijf uit Woubrugge, bij Alphen aan den Rijn, weet nog als de dag van gisteren dat in 1944 een Engelse Mosquito neerstortte. De bommenwerper wordt over enkele weken geborgen.
Enkele paaltjes in een weiland op een paar honderd meter van het woonhuis van Schijf markeren de plaats waar het wrak ligt. „Vroeger waren hier allemaal weilanden”, aldus Schijf. Inmiddels is er veel volgebouwd. Aan de ene kant naast het weiland van de wraklocatie staan kassen en aan de andere kant huizen.De nu 87-jarige Schijf was 23 jaar toen het vliegtuig laat in de avond van 21 juli 1944 neerstortte. „Ik stond achter ons huis te luisteren naar het geronk van de vele toestellen die overkwamen. Opeens kwam er een brandend vliegtuig vanuit het oosten. Hij ging recht over me heen. Het was één grote vuurbal. Een paar tellen later hoorde ik niets meer. Het was muisstil en pikdonker.”
Omdat het verboden was om ’s nachts op straat te zijn, besloot Schijf pas de volgende morgen te gaan kijken. „Het was een vrij klein gat, zo’n 2 tot 3 meter diep. Er was niets te zien en ik rook ook niets.” Voordat Schijf er was, moest hij nog wel langs een Duitse wachtpost. Die liet hem echter zonder controle door. Was dat niet gebeurd, dan zou Schijf zijn opgepakt. Hij had namelijk al twee jaar als dwangarbeider in Duitsland moeten zitten.
De twee inzittenden van het toestel kwamen om. Een familielid van Schijf vond een van hen in een weiland, op de plaats waar nu het woonhuis van Schijf staat. „Hij heeft het lichaam weggehaald en in zijn tuin begraven. Later is het herbegraven op de begraafplaats van Woubrugge.” De ander is in 1946 begraven in Bergen op Zoom.
De oorzaak van de crash is altijd onbekend gebleven. Mogelijk is het toestel geraakt door een Duitse nachtjager of door luchtafweer. Maar ook blikseminslag is niet uitgesloten. Wat wel zeker is, is dat het toestel op de heenweg naar Duitsland was. Bovendien zijn er geen explosies gehoord. De mogelijkheid bestaat daarom dat er nog twee 500-ponders in het wrak liggen. Omdat deze instabiel kunnen worden, moet het wrak worden geruimd. Mogelijk worden ook nog botfragmenten aangetroffen. Omdat er geen gedenksteen staat, wordt het echter niet aangemerkt als veldgraf.
Berging
De afgelopen weken zijn al voorbereidende werkzaamheden gedaan. Maandag wordt begonnen met bemaling en het plaatsen van damwanden rond de wraklocatie. De daadwerkelijke berging begint op 8 september. Of de twee bommen ook daadwerkelijk worden aangetroffen, is niet duidelijk. Wel zijn er enkele concentraties metaal gemeten. Maar die kunnen ook zijn van een motor van het vliegtuig, dat verder hoofdzakelijk van hout was. De grootste delen liggen op zo’n 3,5 tot 4 meter onder de grond.
Wanneer er bommen worden gevonden, worden deze op zondag 12 oktober ontmanteld en op een later tijdstip op de Noordzee tot ontploffing gebracht. Op de dag van de ontmanteling moeten zo’n 700 mensen tijdelijk hun huis uit.
De berging kost de gemeente Jacobswoude overigens meer dan eerder was voorzien. De gemeenteraad had oorspronkelijk een budget vastgesteld van 450.000 euro. Wegens de slappe bodem is onder andere extra bemaling nodig. Daarom hebben de fractievoorzitters woensdagavond ingestemd met het verhogen van het budget tot 640.000 euro.