Dat heeft de Hoge Raad beslist in een geschil tussen de Stichting RK-begraafplaats Sint Barbara in Utrecht en enkele huurders van grafrechten. Een van de huurders is het aartsbisdom Utrecht.

De Hoge Raad stelt dat gedenktekens na plaatsing duurzaam verbonden zijn met de grond. In zo’n geval gaat de eigendom van het voorwerp, aldus een hoofdregel uit het burgerlijke recht, over op de eigenaar van de grond. Alleen door een wijziging van de Wet op de lijkbezorging kan deze situatie veranderen.

De begraafplaats Sint Barbara meent dat de liggende en staande gedenktekens niet duurzaam met de grond zijn verbonden omdat de graven voor bepaalde tijd, in sommige gevallen slechts voor twintig jaar, door nabestaanden worden gehuurd. De begraafplaats is liever geen eigenaar van grafmonumenten, omdat dat aansprakelijkheden en onderhoudsverplichtingen met zich meebrengt.

De uitspraak van de Hoge Raad is een gevolg van een ongeval dat zich in 1993 op een begraafplaats in Breda voordeed. Daar raakte een meisje gewond door een vallende grafsteen toen haar grootmoeder er tegenaan leunde. De Bredase rechtbank beschouwde de grafsteen als een onroerend goed en besliste dat de begraafplaats als eigenaar van de grond aansprakelijk was voor de verwondingen van het meisje. Twee jaar geleden besloten Sint Barbara en het aartsbisdom Utrecht tot een proefproces.

Naar aanleiding van de zaak in Breda verzocht het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) in 2000 de minister van Binnenlandse Zaken een einde te maken aan de onduidelijkheid door het opnemen van een speciale regeling in de Wet op de lijkbezorging. Volgens het CIO is het voor nabestaanden moeilijk te aanvaarden dat hun met zorg uitgekozen grafsteen eigendom wordt van de begraafplaats.

Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) drong aan op een regeling. Minister De Vries antwoordde dat hij een wijziging van de Wet op de lijkbezorging niet nodig vond. De begraafplaatseigenaren, waaronder veel gemeenten, kunnen namelijk het recht op een graf waar niet naar wordt omgekeken, vervallen verklaren en het graf laten ruimen.