Voor het eerst sinds de zomervakantie waren alle ministers vandaag weer paraat in Den Haag om zich te buigen over de begroting voor volgend jaar.Voor Prinsjesdag (de derde dinsdag in september) moet het staatshuishoudboekje voor 2009 op orde zijn. Daarom heeft de ministerraad tot eind deze maand bijna iedere werkdag een vergadering gepland.

De eerste gesprekken startten met een tegenvaller. Dinsdag bleek uit uitgelekte berekeningen van het Centraal Planbureau dat de koopkracht in 2009 slechter zal uitvallen dan eerder was voorzien.

Werd in juni nog een gemiddelde koopkrachtverbetering verwacht van 0,25 procent, inmiddels schieten de koopkrachtplaatjes voor vrijwel alle huishoudens in het rood. Die van de laagste inkomens en van ouderen nog het meest.

Belangrijkste oorzaak van de slinkende koopkracht is een sterk oplopende inflatie in combinatie met afzwakkende groei. Volgens het CPB zal de economie volgend jaar slechts met 1 procent aanwassen, terwijl de geldontwaarding in 2009 op 3,8 procent wordt geschat, 0,3 procent meer dan eerder becijferd. De accelererende inflatie is vooral het gevolg van de hogere prijzen van grondstoffen en voedsel op de wereldmarkt. Het kabinet draagt zelf bij aan de geldontwaarding door de btw volgend jaar te verhogen van 19 naar 20 procent. Die maatregel maakt producten voor consumenten duurder en drijft de inflatie naar schatting op met 0,5 procentpunt.

Nu de koopkracht volgend jaar slechter dreigt uit te vallen, wil minister Bos van Financiën de geplande btw-operatie graag een jaar uitstellen. De PvdA-bewindsman krijg hiervoor brede steun, niet alleen van zijn partijgenoten, maar ook van vakbonden, werkgeversorganisaties en sinds vorige week zelfs van CDA-prominent en president van De Nederlandsche Bank, Nout Wellink. Volgens Wellink zou een hogere btw de lonen opjagen bij een toch al kwakkelende economie.

Uitstel van de geplande btw-verhoging stuit echter op hevig verzet bij coalitiepartner CDA. In het regeerakkoord is afgesproken dat de opbrengst van de btw-verhoging (2 miljard euro) wordt ingezet om de WW-premie voor werknemers te schrappen.

Het CDA wil die maatregel koste wat kost uitvoeren omdat een lagere WW-premie arbeid goedkoper maakt en de werkgelegenheid stimuleert. De christendemocraten zien daarom graag dat Bos elders op de begroting geld vrijmaakt om het gat van 2 miljard euro te dichten.

Een mogelijkheid zou kunnen zijn om -zoals in het verleden vaker gebeurde- de aardgasbaten (die flink zijn opgelopen door de hogere olieprijs) aan te wenden. Die optie ligt echter gevoelig: vlak voor het zomerreces stuurde het kabinet de Kamer een brief over het voornemen om de aardgasbaten niet langer te verkwisten aan politieke wensen voor de korte termijn maar te bestemmen voor structurele investeringen in de economische structuur. Koopkrachtherstel is dat duidelijk niet.