Wat is uw reactie op de gebeurtenissen in Kenia? Els Nijman, directeur van World Servants, een christelijke organisatie die huizen, scholen en klinieken bouwt met hulp van teams van met name jongeren (700 per jaar): „Dit is gewoon afschuwelijk. Wij dragen de last met de getroffen organisatie, Livingstone, mee. Het is voor ons reden om nog meer op scherp te staan.”

Rina Molenaar, manager communicatie en fondsenwerving van Woord en Daad, waarvan momenteel in samenwerking met World Servants 31 jongeren aan de slag zijn in Sierra Leone om een school te bouwen: „Wat zich in Kenia heeft afgespeeld, is vreselijk. De gebeurtenissen in Kenia hebben me stilgezet bij de kwetsbaarheid van organisaties die dergelijke reizen organiseren. Het is schrijnend dat de slachtoffers op het moment van de overval op de campus zaten en zich normaal gesproken dus in een veilige omgeving waanden. Dat dit dan toch gebeurt, is onvoorstelbaar.”

Worden jongeren voldoende voorbereid op zo’n reis naar een vreemd land?

Nijman: „We nemen onze veiligheidsmaatregelen, altijd in samenwerking met lokale partners. Voordat jongeren op reis gaan, krijgen ze een trainingsweekend. Zo nodig passen we trainingsprogramma’s aan in het buitenland opgedane ervaring aan. We letten op culturele verschillen. Zo wijzen we alle deelnemers erop dat ze op bouwplaatsen een T-shirt, een lange broek en werkschoenen moeten dragen. Niet elke jongere vindt die strikte regels plezierig. Maar als jongeren niet willen luisteren, lopen ze het risico bestraft te worden. We hebben wel eens een jongeman die over de schreef ging naar Nederland teruggestuurd.”(is0(

Molenaar: „We bereiden dergelijke reizen altijd erg goed voor. Voor ons is het van groot belang dat we daarbij kunnen steunen op lokale partners die de cultuur en de situatie in een gebied kennen. Zij kunnen eventuele gevaren goed inschatten.”

Bestaat het risico dat leiding of deelnemers van een werkvakantie te jong en onervaren zijn?

Nijman: „Wij proberen de leiding van een groep te laten bestaan uit minimaal één ervaren persoon, iemand die al eens eerder op werkvakantie is geweest. Meestal zijn die echt wel ouder dan 25, 30 jaar. De andere leidinggevenden moeten bij voorkeur echt niet jonger zijn dan 18 jaar.

Het mag best wat duidelijker worden gezegd dat jongeren altijd risico’s nemen als ze op werkvakantie gaan in andere landen. Wij houden hun altijd voor: „Weet wat je doet.” Op het gebied van veiligheid, van gezondheidszorg. Een goede kliniek is bijvoorbeeld minder vanzelfsprekend in een Afrikaans land. Jongeren in Nederland zouden te veel bravoure kunnen hebben. Zo van: Dat doen we wel even. Lokale partnerorganisaties zijn wat voorzichtiger. Die voelen de verantwoordelijkheid voor de veiligheid van de deelnemers.”

Molenaar: „Bij reizen in samenwerking met World Servants geldt een minimumleeftijd van de deelnemers van 16 jaar. Aan de leiding van de groep stellen we andere eisen. Daarin moeten ’oudere’ jongeren zitten die ervaring hebben met het leiden van reizen en toch zeker rond de 26 jaar moeten zijn. Zij worden grondig ingewerkt.”

Kan het zijn dat jongeren, ook al hebben ze de beste bedoelingen, te veel uit zijn op avontuur?

Nijman: „Zelf heb ik ook wel gedacht dat de komst van groepen jongeren rust en stabiliteit in hulpverleningsgebieden kan verstoren. Toch ben ik daar steeds meer van teruggekomen. Mijn ervaring is juist steeds vaker dat enthousiaste jongeren een grote stimulans kunnen vormen voor de lokale bevolking. De inzet van jongeren kan de mensen ter plaatse uit hun onverschilligheid halen. Kunnen die Nederlandse vrouwen cement sjouwen? Dan kunnen wij dat ook. Recent was ik nog in Zambia. Daar heeft de inzet van een groep Nederlandse jongeren voor een doorbraak gezorgd. Lokale mensen zijn nu uit zichzelf begonnen met het bakken van stenen voor een kliniek.”

Molenaar: „Elke jongere die op werkvakantie gaat, heeft iets avontuurlijks in zich. Maar avontuurlijk zijn of uit zijn op avontuur is een wezenlijk verschil. Vooraf peilen we bij deelnemers wat hun motivatie is om aan de reis deel te nemen. Jongeren die meegaan, moeten betrokken zijn op hun naaste en zich ook bewust zijn van de cultuurverschillen. Om jongeren van die cultuurverschillen te doordringen, maken we soms gebruik van rollenspelen. Ik herinner me een reis naar India waarbij jongeren zich vooraf nauwelijks bewust waren van de grote rol die hiërarchie tussen mensen in dat land speelt. Dat merkten ze pas toen ze er al waren.”