De kritiek op de bevrijdingsoperatie van het gegijzelde Moskouse theater groeit. Uit het groeiende aantal getuigenissen van ex-gijzelaars en artsen en andere hulpverleners blijkt dat de actie in werkelijkheid beduidend minder gladjes verliep dan wat officieel wordt verkondigd.

Zo waren de gijzelnemers vrijdagnacht helemaal niet begonnen met de executie van gijzelaars. Volgens de Russische autoriteiten was dat de aanleiding om de bestorming van het theater te beginnen. Ook blijken de elitetroepen de Moskouse gezondheidsdienst pas op het laatste moment te hebben geïnformeerd over hun voornemen gas te gaan gebruiken.

Hoofdarts Leonid Aranov van stadsziekenhuis nr. 13 was hierdoor totaal verrast. „Opeens kregen we meer dan 250 patiënten aangevoerd van wie we niet wisten hoe we ze moesten behandelen”, vertelde hij in een uitgebreid interview met de relatief onafhankelijke Russische televisiezender TV-S. „We wisten niet of we hen moesten injecteren, want we wisten en weten nog steeds niet welk gas is gebruikt. Een deel van hen was bij aankomst al klinisch dood.”

Aranov dacht tot het laatste moment dat hij patiënten met schotwonden zou krijgen. Zijn ziekenhuis is niet gespecialiseerd in vergiftigingen. Bovendien had hij niet op zo’n hoog aantal patiënten gerekend. Er waren aanvankelijk niet genoeg bedden beschikbaar. „Nog steeds weten we niet met welk gas we van doen hebben. De autoriteiten weigeren openheid van zaken te geven. Inmiddels nemen we eerder ontslagen patiënten opnieuw op. Ze kampen nog steeds met klachten als gevolg van de gasvergiftiging.”

Maar ook tijdens de operatie zelf heeft de onduidelijkheid over het gas tot onnodige vertraging geleid. Zo bleken de medische hulptroepen, die direct achter de elitetroepen het theater binnen moesten gaan om de gijzelaars weg te halen, niet op het gas voorbereid te zijn. Terwijl de elitetroepen zichzelf een tegengif inspoten, moesten de medici het zonder doen. Zij werden dan ook prompt onwel.

Ook waren er veel te weinig ambulances beschikbaar, waardoor de gewonden onnodig lang moesten wachten. Iedereen ter plekke heeft gezien hoe vervolgens overgeladen bussen en ambulances de in slechte toestand verkerende gijzelaars bijna als straatvuil wegreden.

Volgens het parlementslid Michail Rokitski van het Doema-gezondheidscomité was het een grote fout dat de gewonden niet op de locatie zelf de eerste medische hulp werd verleend. „Iedere student weet dat eerste hulp direct gegeven moet worden, elke minuut telt. Dit had zelfs door gewone mensen gedaan kunnen worden.”

Reden genoeg dus om een nader onderzoek in te stellen naar de bevrijdingsactie. „Wij hebben veel vragen aan de autoriteiten en willen daarom een parlementscommissie instellen”, aldus Doema-lid Aleksej Arbatov van de sociaal-liberale partij Jabloko. „Maar hierin worden we op allerlei manieren tegengewerkt.”

Volgens zijn partijgenoot Sergej Ivanenko herhaalt zich de situatie van twee jaar geleden. Toen wilden de liberale partijen een onderzoek instellen naar de situatie rond het vergaan van de onderzeeër Koersk. Uiteindelijk heeft de regering deze taak op zich genomen, met als gevolg dat er niemand verantwoordelijk is gesteld.

De pro-Kremlin-partijen Eenheid en Vader-Al-Rusland zijn, net als toen, uitgesproken tegenstanders van een dergelijk onderzoek. „Dit zal onherroepelijk het technische onderzoek benadelen”, meent fractievoorzitter Vjatislav Volodin van Vader-Al-Rusland. En volgens fractievoorzitter Vladimir Pechtin van Eenheid valt een dergelijk onderzoek uitsluitend onder de competentie van de veiligheidsorganen. Ze menen beiden dat de voorstanders van een dergelijk onderzoek eropuit zijn politiek voordeel te halen uit de dramatische gebeurtenissen.

De Moskouse burgemeester, Joeri Loezjkov, beschuldigde in een interview met de Moskouse televisiezender TV-S de liberale politici Boris Nemtsov en Irina Chakamada er zelfs openlijk van een schandelijke „pr-show” op te voeren. Hij benadrukte het grote succes van de operatie en beschouwt kritiek hierop niet op haar plaats.