Het gaat om een snelwerkend narcosemiddel, dat vele medische toepassingen kent en onder normale omstandigheden niet dodelijk is. Dat zoveel gijzelaars niettemin aan het bedwelmende gas zijn bezweken, komt omdat zij uitgehongerd en verzwakt waren en onder hoge psychologische druk stonden, aldus Sjevtsjenko.

De Russische regering heeft woensdag ontkend dat zij bij de bestorming van het Moskouse theater het verdrag tegen het gebruik van chemische wapens heeft geschonden. „De stoffen waar dat verdrag op van toepassing is, zijn niet gebruikt”, aldus Sjevtsjenko. Fentanyl is een snelwerkend narcosemiddel en wordt ook gebruikt als pijnstiller.

Ondertussen zijn twee mensen die afgelopen zaterdag werden gered uit de schouwburg in de nacht van dinsdag op woensdag in het ziekenhuis overleden. Ze bezweken net als de meeste andere dodelijke slachtoffers van de bevrijdingsactie aan de gevolgen van het gas dat de Russische politie het theater in liet stromen om de Tsjetsjeense gijzelnemers uit te schakelen.

Volgens de Russische gezondheidsdienst zijn nu in totaal 117 gijzelaars overleden als gevolg van inademing van het gas. Twee gijzelaars kwamen door kogels om het leven. Woensdagavond lagen nog 152 voormalige gijzelaars in het ziekenhuis. Vijftien van hen zijn er slecht aan toe.

Minister Sjevtsjenko zei eerder woensdag dat het niet nodig was om artsen in Moskouse ziekenhuizen vooraf te vertellen dat er gas in het theater gespoten zou worden of om wat voor soort gas het zou gaan omdat het gebruikte middel gewoonlijk niet het desastreuze effect zou hebben gehad dat het in de praktijk wel had. Ook zou er wel degelijk voldoende tegengif voorhanden zijn geweest om de gijzelaars te behandelen tegen overdoses fentanyl. Het meest gebruikte middel tegen opiumderivaten als fentanyl is naloxon.

Zowel in als buiten Rusland is veel kritiek geuit op de regering, omdat die lange tijd niet heeft willen zeggen met welk soort gas de gijzelnemers en de gijzelaars zijn bedwelmd. In het bloed van twee Duitse ex-gijzelaars zijn sporen van het narcosemiddel halothaan gevonden, zei de toxicoloog Thomas Zilker van het academisch ziekenhuis in München, die de twee Duitsers heeft behandeld. Zilker zei ook dat het waarschijnlijk was dat het door de Russen gebruikte gas nog meer stoffen bevatte.

De Staatsdoema, het lagerhuis van het Russische parlement, hield woensdag een minuut stilte ter nagedachtenis aan de slachtoffers. In het debat dat volgde stemden de Doema-leden tegen een voorstel om een onafhankelijke commissie te laten onderzoeken hoe het mogelijk was dat zo’n grote groep van tientallen Tsjetsjenen met wapens en explosieven tot in het centrum van Moskou is doorgedrongen. Ook het optreden van de hulpdiensten zou moeten worden onderzocht, aldus het voorstel, dat door een meerderheid van de parlementsleden werd verworpen. President Vladimir Poetin heeft een stevige machtsbasis in de Doema.

De Federatieraad, het hogerhuis, besloot unaniem 3 miljard roebel (ruim 96 miljoen euro) extra uit te trekken voor de bestrijding van terrorisme.

Oud-sovjetpresident Gorbatsjov heeft de manier waarop Poetin het gijzeldrama heeft beëindigd geprezen. In een artikel van zijn hand dat woensdag in de krant Rossiiskaja Gazeta stond schrijft Gorbatsjov dat Poetin niet kon toegeven aan de eisen van de gijzelnemers en dat hij koelbloedig en verantwoordelijk gehandeld heeft.

De Deense politie heeft woensdag de Tsjetsjeense politicus Achmed Zakajev aangehouden. Hij is tot 12 november in voorlopige hechtenis geplaatst om te voorkomen dat hij Denemarken verlaat. Zakajev had als persoonlijk gezant van de Tsjetsjeense president Aslan Maschadov deelgenomen aan het Tsjetsjeens wereldcongres dat de afgelopen dagen in Kopenhagen is gehouden. Hij is vice-premier in de rebellenregering van Maschadov, die in 1999 door de Russen met militaire middelen ten val werd gebracht.

De naam van Zakajev staat op een lijst van vermoedelijke terroristen die het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken dinsdag publiceerde. Hij zou betrokken zijn geweest bij de gijzelingsactie vorige week in een theater in Moskou en bij terreuracties tussen 1996 en 1999. Volgens de Deense politie zal Moskou om zijn uitlevering vragen. In Moskou werd verheugd op het bericht over de arrestatie gereageerd.

De verdreven president van Tsjetsjenië, Aslan Maschadov, waarschuwde voor een „uitzonderlijke operatie” in een videoband waarvan de letterlijke tekst woensdag in handen is gekomen van het Franse persbureau AFP. De video was opgenomen voor de gijzelingsactie in Moskou. „Deze oorlog heeft ons allen ten opzichte van Rusland geradicaliseerd - dat geldt zeker voor de president”, zegt Maschadov op de videoband, die gedateerd is op 18 oktober. Een week later bestormden Tsjetsjeense rebellen een theater in Moskou en namen ongeveer achthonderd mensen in gijzeling.

Rusland heeft Turkije verzocht om Tsjetsjeense stichtingen in Turkije te sluiten. Zij zouden rebellen in Tsjetsjenië steunen en contact hebben gehad met de rebellen die vorige week de bezoekers van een theater in Moskou gijzelden.

In Turkije wonen ongeveer 25.000 Tsjetsjenen en 5 miljoen Turken die afstammen van verwanten in de Kaukasus, waaronder Tsjetsjenië. De Russische ambassadeur zei woensdag ook dat de huidige omstandigheden niet geschikt zijn voor een bezoek van de Russische president Vladimir Poetin aan Turkije. Dat bezoek zou volgend jaar moeten plaatsvinden.