Het gebeurde vorige week donderdag toen het in het Elysée zetelende staatshoofd in het EP verscheen om als EU-voorzitter zijn plannen en ambities toe te lichten. De wijze waarop hij dat deed was knap, sprankelend, boeiend, met overtuigingskracht. Je kent zijn punten, ze zijn de laatste weken immers al vaker door hem voor het voetlicht gehaald. Niets nieuws wat dat betreft; en toch blijf je aandachtig luisteren.Een verademing in vergelijking met zijn voorganger, de Sloveense premier Jansa, bij wie in de eerste zes maanden van dit jaar de regie over de Unie berustte. Diens uiteenzettingen waren saai en gortdroog en meestal bleef hij veel te lang aan het woord.

Er was de afgelopen jaren maar één optreden van iemand uit de Europese voorhoede dat het haalde bij dat van Sarkozy. In 2005 maakte de toenmalige Britse leider Blair bij de start als EU-voorzitter met een bevlogen betoog eveneens veel indruk. Hij had bovendien een gedurfde boodschap. Hij bepleitte een modernisering van het sociale model, met het schrappen van zekerheden en verworvenheden die de groei belemmeren.

Als je Sarkozy bezig ziet, begrijp je waarom hij hoog opgeeft over Blair. Hij schoof hem naar voren als kandidaat om president van de EU te worden, een functie die er als gevolg van het Ierse nee tegen het Verdrag van Lissabon voorlopig trouwens nog niet komt.

Inhoudelijk zitten de twee beslist niet op dezelfde lijn. Zij vertegenwoordigen verschillende visies. Blair geldt als promotor van de ongehinderde werking van de markt, van vrijhandel en economisch liberalisme. Geen kunstmatige bescherming van banen, want daarmee red je alleen tijdelijk arbeidsplaatsen en dat gaat ten koste van de werkgelegenheid op lange termijn, verkondigde hij destijds. Sarkozy hanteert juist dat woord bescherming, zoals hij in Straatsburg benadrukte, als een kernbegrip. Conform de Franse traditie is een zekere hang naar protectionisme, naar het optrekken van een verdedigingslinie rondom het eigen bedrijfsleven, hem niet vreemd.

Toch steekt de huidige Franse president zijn waardering en bewondering voor de oud-premier van het Verenigd Koninkrijk niet onder stoelen of banken. Wat hen vooral bindt, is hun passie voor het debat. Blair verweet drie jaar terug zijn politieke tegenstanders dat zij het debat ontvluchtten. Sarkozy op zijn beurt spoorde vorige week de verantwoordelijke politici aan de moed te tonen om te debatteren en niet bang te zijn hun overtuiging te verdedigen. In die benaderingen beluister je wat zij gemeenschappelijk hebben.

Blair slaagde er overigens niet in de EU op sleeptouw te nemen. Het lukte hem tijdens zijn voorzitterschap niet zijn hervormingsdrang te vertalen in daden. De discussie over het sociale model verzandde. Hij boekte alleen succes door als crisisbezweerder een compromis te bereiken over de meerjarenbegroting van de Unie, een kwestie waarover eerder de regeringsaanvoerders ruziënd uiteen waren gegaan.

Sarkozy mag proberen het er beter van af te brengen. Mooie woorden alleen, daar koop je niets voor. Hij wekt hoge verwachtingen en moet die nu gaan waarmaken. Uitdagingen genoeg: de strijd tegen de klimaatverandering bijvoorbeeld vraagt om doortastendheid, en voor het opheffen van de blokkade die Ierland heeft gelegd op de invoering van het nieuwe verdrag, is veel stuurmanskunst nodig.

A. A. C. de Rooij

Reageren aan scribent? buza@refdag.nl.