Eerste Guantanamovideo openbaar
„Ya Umi” (Oh, mammie) mompelt de gevangene Omar Khadr als hij even alleen wordt gelaten tijdens een dagenlang verhoor door agenten van de Canadese inlichtingendienst. Een en ander is te zien en te horen op de eerste video die openbaar is gemaakt van een verhoor op de Amerikaanse basis Guantanamo Bay in Cuba. Het verhoor vond daar in 2003 plaats.
De Amerikanen pakten Khadr in 2002 op in Afghanistan en stuurden hem naar de basis in Cuba. Zij beschuldigen hem ervan in Afghanistan te hebben deelgenomen aan een gevecht tegen Amerikaanse militairen. Een van hen kwam daarbij om het leven en een tweede verloor een oog. Khadr ontkent alles en zegt dat de Amerikanen „tijdens een gevecht met anderen” onder andere op hem (Khadr) geschoten hebben. Hij is daarbij ernstig gewond geraakt en die wonden zijn een jaar later tijdens de ondervraging op de basis Guantanamo Bay volgens Khadr nog steeds niet geheeld.Khadr werd door Canadese agenten ondervraagd omdat hij Canadees staatsburger is. Zijn vader is Egyptenaar en een bekend aanhanger van de terreurorganisatie al-Qaida. Omars broer Abdullah zit momenteel in een Canadese gevangenis op verdenking van terroristische activiteiten. De Amerikanen hebben om zijn uitlevering gevraagd. Omar Khadr wordt mogelijk later dit jaar berecht door een militair tribunaal.
Khadrs advocaten hebben zijn zaak aanhangig gemaakt in Canada en eisen zijn uitlevering, maar premier Harper voelt daar niets voor. „Khadr komt binnenkort voor zijn rechters en ik voel er weinig voor om in dat proces in te grijpen”, aldus Harper. Maar volgens Khadrs advocaten heeft de manier waarop hun cliënt binnen Guantanamo wordt behandeld weinig te maken met de voorbereidingen voor een eerlijk proces.
De advocaat die Khadr door het Amerikaanse ministerie van Defensie (Pentagon) is toegewezen, zegt dat de video „een bange teenager laat zien die niet meer weet waar hij aan toe is.” Khadr was zestien jaar tijdens het verhoor en hij dacht dat de Canadezen naar Guantanamo gekomen waren om hem over te brengen naar Canada. Toen hij begreep dat dat niet het geval was, weigerde hij verdere medewerking en mompelde hij in een onbewaakt (maar wel gefilmd) moment „Ya Umi”, hetgeen volgens zijn familie een hulproep was gericht aan zijn moeder.
In 2004 werd Khadr bezocht door een andere Canadese vertegenwoordiger die van de Amerikanen te horen kreeg dat de gevangene elke drie uur naar een andere cel werd gebracht. „Dat is een bekende methode om gevangenen dag en nacht wakker te houden om zo hun weerstand te breken. Een methode die overigens in strijd is met het Amerikaanse strafrecht en met internationale verdragen over de behandeling van (krijgs)gevangenen, aldus Wells Dixon van de New Yorkse organisatie Center for Constitutional Rights die de belangen van een aantal Guantanamogevangenen behartigt.
De video waarop Khadr te zien is werd door de Amerikanen gemaakt. Een Canadese rechter eiste openbaarmaking van de video op verzoek van Khadrs advocaten „om aan te tonen onder welke onmenselijke omstandigheden deze Canadese burger op de basis Guantanamo Bay wordt vastgehouden.” Een Pentagonwoordvoerder ontkende gisteren Khadrs bewering dat hij in Amerikaanse gevangenschap is gemarteld. „Wij behandelen onze gevangenen humaan”, aldus woordvoerder Gordon. Een bewering waarbij volgens advocaat Wells Dixon „ernstige vraagtekens gezet kunnen worden.”