In het Egyptische Sharm al-Sheik, waar de politieke crisis in Zimbabwe een tweedaagse AU-top domineert, waren dergelijke harde woorden aan Mugabes adres maandag niet aan de orde. Op zijn hoogst vragen de Afrikaanse leiders daar Mugabe met de oppositie te gaan praten over een vorm van machtsdeling. Mugabe opperde zelf al zoiets, nadat de kiescommissie hem zondag had aangewezen als winnaar van de tweede ronde, met 85 procent van de stemmen. „Vroeg of laat zullen wij als verschillende politieke partijen serieus met elkaar moeten gaan praten”, zei hij nadat hij zondag was beëdigd.De tweede ronde van de presidentsverkiezingen in Zimbabwe vond plaats na een uiterst gewelddadige campagne waarin meer dan tachtig doden vielen en ruim tweehonderdduizend mensen op de vlucht werden gedreven. Oppositieleider Morgan Tsvangirai trok zich vanwege het geweld uit de race terug.

Tsvangirai heeft maandagochtend de Nederlandse ambassade in Harare verlaten om naar huis te gaan. Een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft dat dinsdag bevestigd. De ambassade blijft nauw contact houden met Tsvangirai. Volgens minister Verhagen van Buitenlandse Zaken blijft hij altijd welkom.

Tien staatslieden eisten maandag in een gezamenlijke verklaring dat de AU de tweede ronde van de presidentsverkiezingen verwerpt. In plaats daarvan moeten er nieuwe verkiezingen worden gehouden. De groep, die zichzelf The Elders noemt, vindt dat de verkiezingen onrechtmatig zijn door „gericht politiek geweld” tegen de oppositie in Zimbabwe. Onder de tien staatslieden zijn de Zuid-Afrikaanse bisschop Desmond Tutu, de Amerikaanse oud-president Jimmy Carter en voormalig secretaris-generaal van de Verenigde Naties Kofi Annan.

De Franse regering, die dinsdag het roulerend voorzitterschap van de Europese Unie van Kroatië overneemt, beschouwt de regering-Mugabe niet meer als legitiem, zei de Franse minister van Buitenlandse Zaken, Bernard Kouchner, maandag. Kouchner sprak de hoop uit dat de AU-leiders op hun top krachtig stelling zullen nemen tegen hun Zimbabwaanse collega.

De Britse premier Gordon Brown zei dat de AU moet weigeren de uitslag van de verkiezingen in Zimbabwe te erkennen. Ze moeten absoluut duidelijk maken dat er verandering moet komen in Zimbabwe, zei hij. „Ik denk dat de boodschap uit de hele wereld is dat de zogenaamde verkiezingen niet zullen worden erkend”, zei hij.

De Nederlandse minister van Ontwikkelingssamenwerking, Koenders, waarschuwde maandag voor een schijnoplossing in Zimbabwe. „Een mogelijke overgangsregering mag geen fopspeen zijn”, zei de bewindsman vanuit Sharm al-Sheikh.

Samen met bewindslieden uit Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten trekt Koenders op om een overgangsregering te bepleiten. Die moet gericht zijn op nieuwe verkiezingen en daadwerkelijke machtsdeling, volgens de uitslag van de verkiezingen in maart. Volgens Koenders staat de vergadering van de Afrikaanse landen onder grote druk om nu echt iets te doen. „Het slentert de goede kant op”, zei hij. Eerder op de dag toonde hij zich hij minder positief.

Italië riep maandag zijn ambassadeur in Zimbabwe terug voor consultatie, maakte het Italiaanse ministerie van Buitenlandse Zaken bekend. Een woordvoerder van het ministerie voegde eraan toe dat het een „diplomatieke stap” is om de situatie beter te begrijpen. „Het betekent niet dat we de ambassade sluiten”, aldus de zegsman.

De Verenigde Staten zeiden maandag dat ze eventueel ook unilateraal actie willen ondernemen tegen Zimbabwe. Washington maakte eerder bekend dat het binnenkort een resolutie wil indienen bij de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties waarin gepleit wordt voor sancties. Volgens ingewijden gaat het hierbij om een wapenembargo en het bevriezen van banktegoeden van politici.

Mugabe heeft gedreigd Afrikaanse leiders die zich tegen hem keren stevig van repliek te dienen. De krant The Herald, die als spreekbuis van zijn regime fungeert, zei maandag dat Mugabe Afrikaanse collega’s die hem aanvallen om de oren zal slaan met hun eigen, soms nog slechtere reputatie op het gebied van verkiezingen.

Een vakbondsfunctionaris zei maandag dat aanhangers van Mugabe zondag een aantal blanke boeren hebben gemolesteerd die zich verzetten tegen de onteigening van hun land. Vier mensen moesten in het ziekenhuis worden behandeld aan onder meer brandwonden en botbreuken. De boeren werden aangevallen in Mashonaland West, waar Mugabes partij ZANU-PF veel aanhangers heeft. Volgens de vakbondsfunctionaris denken Mugabes aanhangers kennelijk dat ze overal mee wegkomen nu hun leider is herkozen. De aangevallen boeren hadden van de regionale overheid toestemming gekregen tijdelijk op hun land te blijven.