Waarnemer: Kiezers stemden op Tsvangirai
Veel Zimbabwanen hebben vrijdag bij de tweede ronde van de presidentsverkiezingen slechts uit angst gestemd en opzettelijk hun stembiljet beklad. Dat heeft het hoofd van de waarnemersmissie van het Pan-Afrikaanse parlement zaterdag gezegd. Hij zei ook dat de opkomst ’zeer, zeer laag’ was. De staatskrant The Herald maakte melding van een massale opkomst.
Het hoofd van de waarnemersmissie, Marwick Khumalo, zei voorts dat veel kiezers op oppositieleider Morgan Tsvangirai hebben gestemd. Tsvangirai trok zich zondag vanwege het geweld dat de regering tegen zijn aanhangers gebruikt terug uit de verkiezingen, maar zijn naam stond nog wel op de stembiljetten.Het tellen van de stemmen was zaterdag nog gaande en onderminister van informatie zei niet te weten wanneer de uitslag bekend is. Verwacht wordt echter dat de uitslag bekend wordt gemaakt voor maandag in Egypte een top van de Afrikaanse Unie (AU) begint. President Robert Mugabe, die na de terugtrekking van Tsvangirai als enige kandidaat overbleef, kan dan als de zegevierende opnieuw gekozen president op de top verschijnen.
Het duurde weken en weken voor de uitslag van de op 29 maart gehouden eerste ronde bekend werd gemaakt. De autoriteiten gaven uiteindelijk toe dat Tsvangirai had gewonnen, maar hij zou te weinig stemmen hebben gehaald om een tweede ronde overbodig te maken. Tsvangirai bestreed dit, maar besloot toch mee te doen aan de tweede ronde. In de aanloop daarnaar nam het geweld tegen de oppositie zodanig toe dat Tsvangirai zich uiteindelijk terugtrok. Vrijdag werden de Zimbabwanen op alle mogelijke manieren onder druk gezet om te gaan stemmen, opdat de opkomst hoog genoeg zou zijn om de verkiezingen geloofwaardig te laten lijken.
‘Er werd zeer veel gentimideerd om de mensen aan het stemmen te krijgen’, zei Khumalo, lid van het parlement van Swaziland. Alleen waarnemers van bevriende landen werden toegelaten om het verloop van de verkiezingen in de gaten te houden. Het team van Khumalo zou veertig waarnemers tellen, maar dat aantal werd uiteindelijk teruggebracht tot twintig. De Ontwikkelingsgemeenschap van Zuidelijk Afrika (SADC) stuurde ongeveer vierhonderd waarnemers.
Khumalo zei dat bij een stembureau in Matabeleland 36 kiezers op Mugabe stemden, 17 op Tsvangirai en dat 31 kiezers hun stembiljetten ongeldig maakten. Bij een stembureau in Harare kreeg Mugabe volgens hem 107 stemmen, Tsvangirai 76 en werden dertig stembiljetten ongeldig gemaakt.
De internationale gemeenschap, inclusief de meeste Afrikaanse landen, noemde de verkiezingen een schijnvertoning, maar The Herald schreef zaterdag dat de enorme opkomst een klap in het gezicht was voor ’de lasteraars’ die beweerden dat de meeste Zimbabwanen niet achter de verkiezingen stonden.
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties oordeelde vrijdag unaniem dat de verkiezingen niet gehouden hadden mogen worden. De Verenigde Staten zijn van plan met een resolutie te komen waarin wordt opgeroepen tot harde maatregelen tegen de Zimbabwaanse regering. De Britse premier Gordon Brown riep de Afrikaanse landen zaterdag op de handen ineen te slaan om ervoor te zorgen dat er een eind komt aan de heerschappij van Mugabe. De top van de Afrikaanse Unie is volgens hem een uitgelezen gelegenheid om tot maatregelen te besluiten. De AU stelde zaterdag echter dat sancties een oplossing in Zimbabwe niet dichterbij zullen brengen en dat het beter is om Mugabe en de oppositie onder druk te zetten om met elkaar te gaan praten.
De presidenten van Burundi, Kenia, Rwanda, Tanzania en Uganda stelden dat de verkiezingen, met slechts één kandidaat, geen oplossing kunnen bieden voor de politieke crisis in Zimbabwe. Afrikaanse leiders schrikken er doorgaans voor terug elkaar te bekritiseren.
De Nederlandse regering riep andere landen en internationale organisaties op de uitslag van de verkiezingen niet te erkennen. Minister van buitenlandse zaken Maxime Verhagen zei dat Mugabe door zijn geweldscampagne het morele recht heeft verspeeld om over het volk van Zimbabwe te regeren.