Kerken laken rol overheid bij armoede
„Het recht van de armen moet doorklinken in de samenleving. Goeddoen en recht doen zijn daarin naar de Schrift de kernwoorden. Omdat er in het stelsel van sociale zekerheden gaten zitten, komt de onderkant van de samenleving in problemen. De overheid draagt de verantwoording dat er geen armoede mag zijn.”
Dat zei ds. G. de Fijter, synodevoorzitter van de Protestantse Kerk Nederland (PKN), donderdagmiddag tijdens de presentatie van het onderzoeksrapport ”Armoede in Nederland 2008”. Het onderzoek is uitgevoerd door diaconale organisaties van vijf kerken. Volgens ds. De Fijter leidt de veeleisende samenleving, met haar gesuggereerde welbevinden, tot de armoedefuik. In dat licht klonk zijn oproep tot gematigdheid, tot een betere schuldpreventie en schuldhulpverlening.Volgens de synodevoorzitter mag de overheid het oplossen van het armoedevraagstuk niet aan de kerken overlaten. „De overheid moet gerechtigheid betrachten”, aldus ds. De Fijter.
Het onderzoek is het eerste oecumenische onderzoek naar armoede in Nederland. Niet minder dan 3400 kerkelijke organisaties zijn benaderd om aan het onderzoek mee te doen. Uiteindelijk hebben er 1236 organisaties meegedaan. Driekwart van die kerkelijke organisaties blijkt daadwerkelijk betrokken bij het bestrijden van armoede. Daarvan geeft 7,5 procent financiële hulp: in 2007 voor ruim 11 miljoen euro. Slechts een kwart van de kerkelijke organisaties geeft signalen over armoede door aan de burgerlijke overheid.
„Dit onderzoek kan kerken helpen die signalen aan politiek en overheid door te geven. De kerken willen bondgenoot van de overheid zijn”, zegt bisschop G. de Korte, bisschop-referent voor kerk en samenleving. „Door het inzetten van geld en hulp, voortkomend uit het hart van het christelijk geloof, wordt uitsluiting tegengegaan.”
Volgens de bisschop zijn er structuren nodig om de balans te vinden tussen barmhartigheid en gerechtigheid. „Daarin werpt het beleid van de overheid te weinig vruchten af”, meent hij. „Vanuit het profetisch woord moeten de kerken de overheid aanspreken.”
Scheef
Ook voor K. van der Kamp, algemeen secretaris van de Raad van Kerken in Nederland, vindt dat er iets scheef zit met ”gerechtigheid”. „De tweedeling in de samenleving is sterker geworden”, zegt hij. „De rijken worden steeds rijker en de armen blijven arm.”
De Christelijke Gereformeerde Kerken leverde ook een bijdrage aan het onderzoek. Verder sloot deze kerk onlangs een eigen armoedeonderzoek af. Uit dat onderzoek blijkt dat 82 procent van de diaconieën financiële ondersteuning verleent. „Armoede bestaat ook bij ons”, zegt drs. A. Heijstek, werkzaam in de diaconale praktijk van zijn kerkverband. „De helft van de diaconieën geeft aan dat er armoede binnen de gemeente voorkomt”, zegt hij. Heijstek pleit voor diaconale platforms om gezamenlijk het armoedevraagstuk aan te pakken. „Kerkelijke verschillen vallen op dit thema weg.”
De Gereformeerde Kerken vrijgemaakt hebben kortgeleden eveneens een eigen armoedeonderzoek afgerond. Honderdzestien van de 275 diaconieën die aan het eigen onderzoek hebben meegedaan, besteden 23 procent van de uitgaven aan ondersteuning.
Voor bisschop De Korte is de bureaucratie van de overheid een van de belangrijkste oorzaken van armoede. Hij hekelt de vaak mensonwaardige bejegening door de overheid. Er worden signalen vernomen van ”girogluren”. Mensen met een uitkering die met de pinpas bij Albert Heijn betalen, krijgen te horen dat ze voortaan boodschappen moeten doen bij ALDI of Lidl en worden daarom op hun uitkering gekort.
Gemengde gevoelens
Namens staatssecretaris Aboutaleb nam Petra Lugtenburg, directeur Werk en Bijstand van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, het onderzoek in ontvangst. „De staatssecretaris roemt de hartverwarmende betrokkenheid van de kerken betreffende het armoedevraagstuk. Niettemin roept het rapport bij hem tegenstrijdige gevoelens op”, zegt Lugtenburg. „Het geeft de kloof tussen rijkdom en armoede aan.”
Namens de staatssecretaris kondigde Lugtenburg aan dat er 80 miljoen euro extra zal worden besteed aan steun voor arme kinderen. Volgens Aboutaleb moeten kinderen hun talenten kunnen ontwikkelen, ook als ouderen dat financieel niet kunnen bekostigen. Verder wil hij bureaucratische drempels slechten door de formulierenbrij te vereenvoudigen.
Gemeenten kunnen binnenkort automatisch gemeentelijke belastingen kwijtschelden aan mensen die langdurig van een laag inkomen rond moeten komen. Ze moeten dat wel zelf aanvragen. Maar als ze dat één keer hebben gedaan krijgen ze automatisch de jaren daarna, als ze er nog steeds recht op hebben, kwijtschelding. De maatregel past bij het beleid om meer mensen met een laag inkomen gebruik te laten maken van inkomensvoorzieningen.
