De Duitse bondskanselier, Gerhard Schröder, wil dat de EU nog dit jaar, uiterlijk op de EU-top in Kopenhagen in december, Turkije een signaal geeft over de toetreding tot de Unie. Als het aan de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Jack Straw, ligt, verplicht de EU zich op de top van donderdag en vrijdag in Brussel al tot het aangaan van onderhandelingen over het Turkse lidmaatschap.

Beide landen willen een duidelijke erkenning van de grote vorderingen die Turkije de laatste tijd heeft gemaakt in het democratiseringsproces. Dat zou een gunstige invloed kunnen hebben op de parlementsverkiezingen die op 3 november in het land worden gehouden.

Twee weken geleden lieten de Verenigde Staten weten te zullen blijven pleiten voor toetreding van Turkije tot de EU. Het ministerie van Buitenlandse Zaken noemde het „in het strategisch belang van de VS, de EU en Turkije dat er een zo nauw mogelijke band wordt opgebouwd tussen Turkije en de EU.” Turkije, dat Irak, Iran en Syrië als buren heeft, is een van de naaste bondgenoten van de VS in de NAVO en een belangrijke strategische partner in een eventueel gewapend conflict met Irak.

De Duitse regeringswoordvoerster Bela Anda ontkende dat de VS druk uitoefenen op Duitsland om zich uit te spreken voor toetredingsonderhandelingen met Turkije. In Duitse media is gesuggereerd dat de Amerikaanse regering Berlijn voorwaarden heeft gesteld om de gespannen relatie tussen de twee landen te verbeteren. Ook minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer heeft dat ontkend.

Het vraagstuk Turkije staat op de conceptagenda voor de top in Brussel, die EU-voorzitter Denemarken woensdag heeft gepresenteerd. „Turkije heeft belangrijke stappen gezet” in de richting van de politieke en economische criteria voor toetreding tot de EU, zo luidt het conceptdocument. „Dat heeft de start van onderhandelingen over het lidmaatschap mogelijk gemaakt.”

De Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU, heeft zich eerder deze maand het ongenoegen van Turkije op de hals gehaald door een rapport waarin werd gesteld dat het land nog niet klaar was voor gesprekken over toetreding. Turkije is al sinds 1999 kandidaat-lid. Volgens het rapport voldeed Turkije nog niet aan de politieke criteria. Zo is de vrijheid van meningsuiting beperkt en zou er nog op grote schaal worden gemarteld.