Na de uitbreiding is kans op hervorming miniem, vanwege de grote landbouwbelangen van de toetreders, aldus Zalm. De voormalig minister van Financiën zei dit woensdag tijdens het eerste plenaire debat over het voorstel van de Europese Commissie tien Midden- en Oost-Europese landen toe te laten tot de Unie.

Zalm voelde er weinig voor in te gaan op vragen van de oppositie om het woord ’veto’ in de mond te nemen. „Zo werkt het niet binnen Europa,” zei hij. „Als een land van te voren duidelijk maakt dat een bepaalde uitkomst voor hem onaanvaardbaar is, dan wordt er serieus onderhandeld. Als je van te voren je wapens uit handen geeft, zwaait iedereen dag met zijn handje.”

De liberale fractieleider gaf een aantal voorbeelden van landen die in het verleden hebben laten zien dat een onverzettelijke houding hen juist voordelen opleverde, zoals Italië met de melkquota, Luxemburg met de spaartegoeden en het Verenigd Koninkrijk met de korting op de contributie aan de EU. „Tact en toegeeflijkheid werken niet. Angst is dan een slechte raadgever.”

Volgens Zalm blijkt uit de rapporten van de commissie dat vier landen voor het toelatingsexamen zijn gezakt. Met name Polen vertoont een lange lijst van gebreken die niet binnen een jaar zijn in te halen, stelde Zalm. Hij ziet het liefst dat deze vier landen via halfjaarlijkse herexamens laten zien wanneer zij voldoen aan de toelatingseisen. Pas dan kunnen de landen toetreden in de ogen van de liberalen.

Zalm laat echter de mogelijkheid open het regeringsstandpunt te willen volgen, als het kabinet kan aantonen dat een soort deellidmaatschap van de EU de meest begaanbare weg zou zijn. „De uitbreiding slaagt alleen als het solide gebeurt. Anders wordt het een drama, in de toetredende landen zelf, in de Europese Unie en ook in Nederland.”