Het zijn donkere dagen voor de koninklijke familie van Nepal, maar onverwacht komt het besluit niet. Het rommelt al jaren in het Himalayaland.De onrust begint in 1996. De maoïsten starten dan een bloedige strijd tegen de koninklijke familie en de zittende regering. De rebellen streven naar een marxistische volksrepubliek zonder koning aan het hoofd. Stukje bij beetje veroveren ze het land. In circa tien jaar tijd kost dat 14.000 Nepalezen het leven.

Ook binnen de paleismuren rommelt het flink. Op 1 juni 2001 schiet kroonprins Dipendra zijn vader -koning Birenda- dood in het koninklijk paleis. Bovendien vermoordt hij zijn moeder, koningin Aishwarya, en zeven andere familieleden. Daarna schiet Dipendra zichzelf door het hoofd. Hij raakt in coma, wordt tot koning uitgeroepen, maar overlijdt korte tijd later in het ziekenhuis.

De precieze aanleiding voor de moordpartij is nooit duidelijk geworden. Er zouden drank en drugs in het spel zijn en Dipendra zou ruzie hebben gehad met zijn ouders over zijn partnerkeuze.

Overspeeld
De vorige week afgezette Gyanendra -broer van de vermoorde koning- wordt na de moordpartij de nieuwe koning. De situatie wordt er door de strijd van de rebellen niet beter op. In een interview met het weekblad Time in 2004 zegt Gyanendra nog vastberaden dat de toekomst van Nepal in de constitutionele monarchie ligt. Zijn onderdanen denken er dan al anders over.

Gyanendra ergert zich al snel aan de slappe houding van zijn regering tegenover de maoïsten. Daarom stuurt hij de regering in 2005 naar huis en trekt hij de macht naar zich toe. Een grote misrekening, want het volk komt in 2006 in opstand tegen zijn beleid. De koning probeert te redden wat er te redden valt en herstelt de democratie. Gyanendra is echter te laat. Hij heeft zijn hand overspeeld.

Er komen onderhandelingen op gang tussen de interim-regering en de rebellen. De macht van de koning brokkelt snel af. Nadat de rebellen de wapens hebben neergelegd en veel zetels in het parlement weten te veroveren, moet de koning zijn functie als staatshoofd neerleggen. Hij heeft ook geen zeggenschap meer over het leger, moet belasting gaan betalen en krijgt geen uitkering meer van de staat.

De maoïsten winnen in april van dit jaar de verkiezingen. Daarmee is de weg terug voor Gyanendra afgesloten, want de voormalige rebellen hebben altijd gezegd de monarchie te zullen afschaffen.

En dat gebeurde vorige week: de telgen van de Shahdynastie zitten na eeuwen niet meer op de troon. In 1768 kreeg Nepal zijn eerste koning. De koningen die ooit vereerd werden als reïncarnatie van de hindoegod Vishnu moeten nu echter een eigen onderkomen zoeken. Hun paleis wordt een museum. Veel bezittingen zijn door de regering in beslag genomen.

Driejarige koning
Zo krijgt het leven van de vorst opnieuw een wending. Gyanendra Bir Bikram Shah Dev (1947) -tweede zoon van koning Mahendra- moest al eerder de troon verlaten. Op driejarige leeftijd was Gyanendra al kort koning toen zijn grootvader, koning Tribhuvan, tijdelijk werd afgezet en samen met andere familieleden voor enige tijd naar het buitenland vluchtte. Gyanendra was destijds het enige mannelijke lid van de familie dat achterbleef en werd daarom tot koning uitgeroepen. Zijn grootvader keerde echter al snel weer terug op de troon.

Als Gyanendra wat ouder is gaat hij naar de universiteit in het Engelse Cambridge. Ook studeert hij in India en aan de Nepalese Tribhuvanuniversiteit. Tot zijn aantreden als koning in 2001 leidt hij een leven op de achtergrond.

Over Gyanendra is niet veel bekend. Wel dat hij een liefhebber van poëzie is en dat hij de natuur in zijn land zo goed mogelijk heeft proberen te beschermen. De vorst onderhield in dat verband contacten met het Wereld Natuur Fonds.

De nu zestigjarige Gyanendra is getrouwd met oud-koningin Komal, een zus van de door haar zoon gedode koningin Aishwarya. Hij heeft een zoon, Paras, en een dochter, Prerana.

Geen diner
Tussen de Nederlandse koninklijke familie en die van Nepal zijn in het verleden goede contacten geweest. Prins Bernhard bezocht het land onder meer als natuurliefhebber en -beschermer.

De Nederlandse kroonprins reisde begin 1997 naar het land. Hij was bevriend met kroonprins Dipendra, die Willem-Alexander had uitgenodigd.

De aanleiding voor het bezoek was bijzonder. Op de dag van de geboorte van prins Willem-Alexander -27 april 1967- was koning Mahendra van Nepal op staatsbezoek in Nederland. Hij zou op Paleis Soestdijk net aanschuiven voor het staatsdiner toen het bericht van de geboorte van de eerste zoon van prinses Beatrix en prins Claus binnenkwam. Dat was voor koningin Juliana en prins Bernhard reden om zich te excuseren en naar hun dochter Beatrix te gaan. In Nepal was dit verhaal dertig jaar na dato nog steeds iets om van te smullen en reden om de Nederlandse prins uit te nodigen.

Na het bezoek en zeker na de moordpartij door Dipendra bekoelde de relatie. Toen prins Willem-Alexander en prinses Máxima in 2006 koning Gyanendra „dreigden” te ontmoeten was dat voor de PvdA en de SP in de Tweede Kamer zelfs reden om aan de bel te trekken. Het prinselijk paar zou bij het zestigjarig regeringsjubileum van de Thaise koning oog in oog kunnen komen te staan met de omstreden Nepalese koning. Dat wilden de fracties niet. Het probleem loste zich echter vanzelf op: de koning kwam niet naar Thailand.

Agenda
-Prinses Máxima is vrijdagavond 6 juni in Maastricht aanwezig bij het galaconcert ter ere van het 125-jarig bestaan van de Koninklijke Zangvereniging Mastreechter Staar.

-Prinses Margriet verricht woensdag 11 juni in Amstelveen de opening van de nieuwe locatie van het Sinai Centrum, de enige Joodse instelling in Nederland voor geestelijke gezondheidszorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke handicap.

-Koningin Beatrix opent woensdagochtend 11 juni in Radio Kootwijk de Internationale Triënnale Apeldoorn, een driejaarlijks cultureel evenement, gericht op natuur, tuin en landschap.

-De koningin opent woensdagmiddag 11 juni het Graphic Design Museum De Beyerd in Breda.

-Vrijdagmiddag 13 juni verricht koningin Beatrix de officiële opening van de 10e internationale Sonsbeek beeldententoonstelling in Park Sonsbeek te Arnhem.