Hamed (22) is een van de ongeveer 7000 Afrikaanse vluchtelingen die sinds 2005 de Joodse staat binnenkwamen. Steven Wolfson van het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen van de VN in Tel Aviv zegt dat de afgelopen drie maanden ongeveer 2200 Afrikanen zijn gearriveerd, waardoor een „crisissituatie” ontstaat.Hamed zegt dat hij uit Ivoorkust is gevlucht omdat zijn vader vermoord werd. Hij was bang dat de moordenaars hem ook zouden opsporen. Zijn familie gaf ongeveer 1900 euro uit om hem naar Egypte te krijgen. Eind februari werd nog eens 500 euro betaald aan een bedoeïen die hem naar de Israëlische Negevwoestijn smokkelde. Na een reis van drie dagen met een jeep, en te voet door de Sinaïwoestijn, hoorde hij geweervuur bij de grens. „Ik dacht: misschien is dat een Egyptenaar. Zullen ze me vermoorden?”

Zijn angst was niet ongegrond. Sinds het begin van het jaar doodden Egyptische grenswachten tien Afrikaanse asielzoekers die probeerden Israël binnen te komen, inclusief twee Ivorianen.

Amnesty International heeft aan Caïro gevraagd de moorden te onderzoeken. De mensenrechtenorganisatie beweert dat de Israëlische regering druk heeft uitgeoefend op Egypte om het aantal Afrikaanse vluchtelingen dat illegaal Israël binnenkomt, te verminderen. Ilan Lonai, directeur Activisme en Campagnes van Amnesty in Tel Aviv, zegt dat er als gevolg daarvan nu buitenproportioneel geweld gebruikt wordt door Egyptische grenswachten.

De meeste asielzoekers komen uit Eritrea en Sudan. Human Rights Watch (HRW) zegt dat duizenden jonge mannen Eritrea ontvlucht zijn, om „eindeloze militaire dienstplicht” te ontlopen. HRW, gevestigd in de Verenigde Staten, zegt gedocumenteerd te hebben dat deserteurs worden gemarteld.

In Sudan kwamen 2,5 miljoen mensen om tijdens de 22 jaar durende burgeroorlog. Nog eens 2,5 miljoen mensen zouden sinds 2003 ontheemd zijn geraakt in de westelijke regio Darfur, zegt HRW. Sudanezen die vanuit Israël terugkeren naar hun thuisland, lopen volgens de mensenrechtenorganisatie het risico geëxecuteerd te worden.

Lonai zegt dat Israël Egypte niet moet gebruiken om de komst van mensen die bescherming nodig hebben, tegen te houden. „Dit is een trieste zaak in een land dat gebouwd is op de notie dat vluchtelingen bescherming nodig hebben. De geschiedenis wordt snel vergeten”, zegt Lonai, verwijzend naar de stichting van de staat Israël na de Holocaust, bijna zestig jaar geleden.

Het „hoofdprobleem” is volgens Shevy Korzen, directeur van Hotline for Migrant Workers in Tel Aviv, dat Israël geen systeem heeft om asielaanvragen goed te verwerken. Er zijn richtlijnen nodig en Israël moet passende bescherming bieden aan vluchtelingen, zegt ze. „Israël kan niet eenvoudigweg zeggen: Wij schieten toch niet? We vragen alleen de Egyptenaren dit te doen. Dat is fout.”

Als het gaat om de vraag wie wel kan blijven en wie niet, zegt Korzen, worden de besluiten door Tel Aviv „ad hoc” genomen. Zo werden volgens haar in augustus vorig jaar 48 Sudanese asielzoekers teruggestuurd naar Egypte, dat 20 van hen terugstuurde naar Sudan.

Enkele jaren geleden klopten er voor het eerst vluchtelingen aan in Israël. De staat gaf een tijdelijke verblijfsvergunning aan 600 Sudanezen uit Darfur en werkvergunningen aan 2000 Eritreeërs.

Vorig jaar staken 5500 Afrikaanse asielzoekers de grens tussen Egypte en Israël over, volgens de UNHCR. De Israëlische premier Ehud Olmert noemde de toestroom in februari „een tsunami die kan aanzwellen.” Olmert gaf zijn ministers opdracht onmiddellijk 4500 „illegale infiltranten” het land uit te zetten, staat in een persbericht van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Maar dat is niet gebeurd. In plaats daarvan besloot Tel Aviv in maart de beoordeling van de aanvragen van Sudanese en Eritrese vluchtelingen over te nemen van de UNHCR. Wolfson zegt dat het Israëlische ministerie van Binnenlandse Zaken asielzoekers registreert, maar dat de zaken nog niet beoordeeld worden, vooral „als gevolg van de hoeveelheid.” De zaken van Afrikanen uit andere landen, zoals Ivoorkust, Ghana en Nigeria, worden nog steeds behandeld door de UNHCR, die een aanbeveling doet aan een Israëlisch comité. Israël heeft geen quota, maar doorgaans worden er jaarlijks tien tot twintig Afrikanen door het comité toegelaten, zegt Wolfson.

„Op den duur zal dat niet meer kunnen”, zegt Korzen. „Israël moet accepteren dat het, net als andere landen, een land is geworden dat onderdak moet bieden aan asielzoekers. Het is niet het enige land dat hen opvangt -al heeft het soms wel die indruk- en zal dit volgens de gebruikelijke verplichtingen en internationale wetgeving moeten afhandelen. Israël was het eerste land dat de Vluchtelingenconventie ondertekende.”

Hamed wist de grens over te komen. Hij werd gevonden door Israëlische militairen die hem twee dagen vasthielden in een militair kamp. Daarna werd hij vrijgelaten. Zoals duizenden voor hem, registreerde hij zich bij de UNHCR in Tel Aviv. Hij leeft nu met steun van een niet-gouvernementele organisatie die voor eten en onderdak zorgt in een opvangcentrum dicht bij het busstation van Tel Aviv. De UNHCR en de Israëlische overheid geven geen eten of onderdak. Zonder werkvisum kan hij niet legaal werken om zichzelf te onderhouden.

Hamed komt intussen iedere ochtend naar Levinsky Park. Daar hangen nog zo’n veertig andere Afrikaanse vluchtelingen rond, die net als hij nog in onzekerheid verkeren over hun toekomst in Israël.