Tichelaar werd op 14 februari vorig jaar tot fractievoorzitter van de PvdA gekozen. Vanwege hartproblemen staat hij sinds 21 januari dit jaar tijdelijk op non actief. Het fractievoorzitterschap wordt sindsdien waargenomen door vice fractievoorzitter Hamer.
Op 1 juni hoopt Tichelaar volledig te zijn hersteld van een meervoudige bypassoperatie en zijn werk als Kamerlid weer op te pakken. De PvdA fractie zal binnenkort een nieuwe fractievoorzitter uit haar midden kiezen.Waarnemend fractievoorzitter Hamer zei dat de PvdA Kamerleden het ontzettend jammer vinden dat Tichelaar zijn huidige functie neerlegt, maar dat ze tevens groot respect hebben voor dat besluit. „We zijn in elk geval heel blij dat hij terugkeert en onderdeel blijft uitmaken van het team”, reageerde Hamer. Zij zei dat Tichelaar geheel zelfstandig heeft besloten te stoppen als fractievoorzitter, in het belang van zijn gezondheid.

Enkele weken geleden gingen al geruchten rond dat Tichelaar niet meer als fractievoorzitter zou terugkeren. Aanleiding voor die geruchten was het optreden van Tichelaar bij de algemene politieke beschouwingen vorig jaar. In dat debat verraste hij de coalitiepartners CDA en ChristenUnie met de mededeling dat de sociaaldemocraten middeninkomens meer wilden compenseren voor de achteruitgang in koopkracht. Tichelaar kreeg daarvoor geen steun bij het kabinet en in de Kamer. Zijn optreden kwam hem op stevige kritiek te staan.

Een woordvoerder van de PvdA ontkende de geruchten. „Ik heb Jacques gisteren nog gesproken”, aldus de zegsman op 13 maart. „Hij klonk monter en opgewekt en hij is vastbesloten om terug te keren.”

ANP portret Tichelaar

Een verrassing die er aan zat te komen. Zo karakteriseerde een Tweede Kamerlid van de PvdA woensdag het einde van Tichelaar als fractievoorzitter van de sociaaldemocraten.

Tichelaar mocht zich door zijn cruciale rol bij de formatie van het huidige kabinet dan pijlsnel hebben geprofileerd als de nieuwe leider van de PvdA–fractie, zijn afbladdering voltrok zich haast niet minder snel.

Problemen met zijn gezondheid noopten hem weer gewoon lid van zijn fractie te worden, maar een reeks uitglijders hielpen tijdens zijn ziekteverlof al geruchten in de wereld dat hij als fractievoorzitter niet zou terugkeren.

Bij het debat over de rijksbegroting in september dacht Tichelaar goede sier te maken met een pleidooi voor reparatie van de koopkracht van de middeninkomens. Toen hij daar bij coalitiepartners CDA en ChristenUnie de handen niet voor op elkaar kreeg, moest hij bakzeil halen.

Ook op twee andere gevoelige punten moest hij op zijn schreden terugkeren. Met zijn uitspraak dat hij geen argumenten zag om géén referendum te houden over het nieuwe Europese verdrag, leek hij afstand te nemen van het regeerakkoord, Later sprak de PvdA-fractie zich toch uit tegen een volksraadpleging.

Met een interview in Opzij bracht Tichelaar partijleider Bos in verlegenheid. Hij sloot niet uit dat het congres Bos zou wegsturen als partijleider. Later betitelde hij zijn uitspraken als „een beetje dom”.

Tichelaar slaagde er zodoende amper in te laten zien dat in de goede onderhandelaar en diplomaat een even gewiekst politicus school. Het was juist de stille diplomatie bij gedoodverfd coalitiepartner CDA die hem na de verkiezingen van november 2006 de ideale man leek te maken om partijleider Bos bij te staan in de coalitieonderhandelingen.

Tichelaar was er in de Kamer in geslaagd de verstoorde verhouding tussen CDA en PvdA na de mislukte formatie van 2003 weer glad te strijken. Het zou vooral de zorgvuldig opgebouwde goede verstandhouding met CDA-onderhandelaar Verhagen zijn geweest die de gesprekken op moeilijke momenten weer vlottrok.

Volgens Tichelaar omdat hij, zoals hij het zelf omschreef, net zo’n boef en rat was als Verhagen, volgens Bos omdat Tichelaar als oud-vakbondsman gepokt en gemazeld was in het metier onderhandelen. Tichelaars naam was gevestigd en na het vertrek van Wouter Bos naar het kabinet had hij het fractievoorzitterschap voor het grijpen.

Zijn ervaring aan de onderhandelingstafel had Tichelaar al opgedaan als algemeen secretaris van onderwijsbond ABOP (1989-1994), een van de voorlopers van de Algemene Onderwijsbond (Aob). Tichelaar was van 1994 tot 2002, toen hij Kamerlid werd, voorzitter van de AOb. Mocht hij als stakingsleider moeiteloos de vereiste grote mond opzetten, aan de onderhandelingstafel liet hij zich in die jaren al kennen als compromiszoeker.