Tijdstip: donderdag 13 maart, 20.15 uurUitvoerenden: ensemble Cappella Artemisia

Programma: ”Crux Splendidior. De Goede Week in de vrouwenkloosters”

Een hele avond muziek van vrouwen door een ensemble dat uitsluitend bestaat uit vrouwen. Niet wat te veel van het goede? Als ze mooi muziek maken en een programma bieden dat je muzikale blikveld verruimt, is er helemaal niks mis mee.

In de Lutherse Kerk van Woerden trad donderdag Cappella Artemisia op. Een zestal vrouwen -van wie er vier zingen, terwijl de andere twee de harp en een kistorgel bespelen- bracht een programma met muziek van voornamelijk vrouwelijke componisten die hun leven in het klooster doorbrachten. Alle uitgevoerde stukken stammen uit de 16e en 17e eeuw, de periode van de renaissance en de vroege barok. De vocale bezetting wisselde van vierstemmig tot solozang met continuo. Er werden ook enkele instrumentale werken gespeeld: Canzones à la Francese, voorlopers van de sonate.

Vanwaar deze rijke muziekcultuur in kloosters? Bijna alle muziek van deze avond ontstond in Noord-Italië, in kloosters bij steden als Bologna, Milaan, Modena en Ferrara. Het concilie van Trente had in de zogenaamde ”clausura” bepaald dat nonnen levenslang in het klooster moesten blijven, afgesloten van de buitenwereld. Om dit droeve lot wat te verlichten, gingen de dames muziek maken. Ook werden er binnen de kloostermuren muzieklessen gegeven, en sommige dames ontpopten zich als componist.

Bij mijn weten heeft geen land in die tijd zo veel vrouwelijke componisten voortgebracht. Zomaar een aantal namen die deze avond langskwamen: Assandra, Rusca, Vizana, Cesis, Aleotti, Cozzolani, Badalla, Perucona. Het waren geen amateurs, maar vaklui; ze kregen zelfs lovende kritieken van hun mannelijke collega’s, onder wie Claudio Monteverdi.

Natuurlijk ging het meestal om religieuze muziek; de avond stond dan ook in het teken van lijden en opstanding. Het uit Bologna afkomstige ensemble Capella Artemisia gaf onder de zichtbaar bezielende leiding van de Amerikaanse alt en musicologe Candace Smith een staaltje weg van superieure zang- en ensembletechniek.

Met het uitbundige motet van Maria Xaveria Perucona ”Cessate tympana, Hodia organa triumphent” (Stop de trommels, vandaag zegeviert het orgel) mocht het publiek naar huis, nagenietend van een prachtige avond met geestelijke muziek waarvan je het bestaan niet vermoedde.