De evangelische theoloog dr. Holthaus (1962) is decaan van de Vrije Theologische Academie in het Duitse Giessen en leider van het daaraan verbonden Instituut voor Ethiek en Waarden. Dit in 2006 opgerichte instituut wil een „denktank” zijn waar het gaat om de „ethische uitdagingen van onze tijd.”Recent verscheen van de hand van dr. Holthaus het eerste boek in de door het instituut opgezette serie Ethiek en Waarden. ”Werte - Was Deutschland wirklich braucht”, luidt de titel, oftewel: ”Waarden - Wat Duitsland werkelijk nodig heeft”. In mei verschijnt het tweede deel, over het thema gezin.

Warm hart
Boeken over waarden zijn in, stelt dr. Holthaus in zijn voorwoord vast. „Veel mensen zijn van mening dat het in ons land zo niet verder kan: verwaarloosde kinderen, geweld op scholen, smeergeldbetalingen in en door ondernemingen, aanvallen op buitenlanders - iets klopt er niet meer. We hebben een ethisch-morele vernieuwing nodig.”

Met zijn publicatie (uitg. Brunnen, Giessen; 127 blz.) hoopt de theoloog mensen „wakker te roepen en op te wekken. Ik heb het boek weliswaar met een koel hoofd, maar ook met een warm hart geschreven. Want waarden zijn geen bijkomstigheden. Ze raken de centrale punten van ons leven. Het gaat om niets meer en niets minder dan om het juiste samenleven. Hoe moeten we leven? Het gaat ook om de toekomst van onze natie, want zonder een maatschappelijke consensus over de grondvragen van de moraal zijn er geen perspectieven.”

De auteur maakt zich zorgen om zijn land. Daar heersen, schrijft hij, intriges, leugen en meineed, corruptie en belastingontduiking, seksueel misbruik en een groot gebrek aan respect voor levensbegin en levenseinde. „Fundamentele ethische overtuigingen zijn veel mensen onbekend.”

Tien Geboden
Een van de belangrijkste oorzaken hiervan is volgens dr. Holthaus wel dat steeds minder Duitsers de decaloog, de Tien Geboden, nog kennen. Generaties na elkaar hebben deze van buiten geleerd. „De geschiedenis van Duitsland is zonder de Tien Geboden niet te begrijpen. Nu echter, aan het einde van het postmodernisme, is zelfs de kennis van de morele kern van het christendom en daarmee van de westerse maatschappij verdampt.”

„Vergeetachtigheid” inzake de Tien Geboden zou, aldus de auteur, nog te verdragen zijn zolang men zich er dan in de praktijk nog aan houdt. „Maar op het niet-weten volgt met enige vertraging het niet-praktiseren. De maatstaven van de decaloog worden vandaag overal met voeten getreden. Of het nu het vernederen van de partner betreft of zondagsarbeid, diefstal of meineed, het doden van ongeboren levens of het wegwerken van de oude ouders: de fatale gevolgen van de vergeetachtigheid zijn met de handen te grijpen.”

Joods-christelijk ethos
Op zichzelf is dr. Holthaus blij met de, naar het lijkt, hernieuwde belangstelling voor waarden. „Alle pogingen om een „nieuwe moraal” voor de 21e eeuw te bedenken, verdienen lof.”

Maar, vervolgt hij, „ik meen dat een blik in het verleden vruchtbaar zou kunnen zijn. We beginnen niet bij het nulpunt. Het volslagen gebrek aan belangstelling voor de geschiedenis in onze tijd verleidt ons ertoe steeds weer van voren af aan te willen beginnen. Een blik in de historie leert ons echter dat er eenmaal een ethische richtlijn was, die het leven in Europa eeuwenlang heeft gestempeld. Dat was het joods-christelijke ethos, zoals we dat in de Bijbel vinden. De samenvatting hiervan treffen we aan in de Tien Geboden en in Jezus’ toespitsing op naastenliefde. Geen overtuiging heeft ons land zo sterk beïnvloed als deze morele beginselen.”

Daarom: terug naar déze beginselen, aldus de evangelische theoloog. Maar ook: terug naar God. „Nodig is een terugkeer naar God, om weer echte waarden te verkrijgen.”

Nodig zijn naar zijn mening ook „consequente christenen, die niet voortdurend in de oppositie blijven, maar meehelpen dit land gestalte te geven. Die waarden positief léven.”

Moed
Daartoe is niets meer nodig dan moed. Dr. Holthaus: „We hebben persoonlijkheden nodig, die tegen de stroom inzwemmen, lieden met ruggengraat, mensen die opstaan, aanpakken, hun verantwoordelijkheid nemen. Echte mensen, authentieke mensen. Zulke voorbeelden zijn bitter hard nodig.”

Als het gaat om ethiek, om waarden, zo besluit de Duitse theoloog zijn boek, geldt dat niet de morele crisis beslissend is, maar dat wat men daartegen doet. „Ik ben ervan overtuigd dat we daarvoor het christelijk geloof behoeven. Niet dat wie in God gelooft alles automatisch goed doet. Maar hij weet van een hogere macht, die hem goede richtlijnen voor het leven heeft gegeven. Hij weet ook van vergeving en verzoening, van barmhartigheid en genade.

Dat is het, wat Duitsland werkelijk nodig heeft.”

Meer informatie: www.ethikinstitut.de