Het bericht van woensdag dat 730.000 mensen hun aangifte over 2007 opnieuw moeten insturen door een fout in het computersysteem bij de Belastingdienst, „sloeg in als een bom”, zegt Meussen, hoogleraar belastingrecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen. „Dit is een foutenoperatie van een ongekende omvang.”Hij benadrukt dat het niet de eerste keer is dat de Belastingdienst de laatste jaren negatief in de publiciteit komt. Zo waren er eerder al grote problemen met de definitieve bepaling van toeslagen en zorgde ook de slechte bereikbaarheid van de Belastingtelefoon voor de nodige onrust.

Er lijkt sprake te zijn van een „stuurloze Belastingdienst”, stelt Meussen. „Met name de ict-problemen van de Belastingdienst lijken onbeheersbaar.”

Daar waar de Belastingdienst tot voor enkele jaren geleden nog gold als de best functionerende overheidsdienst, is dat beeld inmiddels radicaal veranderd, zegt de hoogleraar.

De problemen bij de fiscus kunnen de publieke moraal negatief raken, denkt hij. „Een adequaat functionerende overheidsdienst boezemt respect in en dwingt op morele gronden tot naleving van regels door burgers. Een slecht functionerende overheidsdienst bereikt het tegengestelde.”

De Tweede Kamer liet zich woensdag bijzonder kritisch uit over de fouten bij de fiscus, maar volgens Meussen hebben Kamerleden wel wat boter op hun hoofd. „Het is wrang om als staatssecretaris in de Kamer ter verantwoording te worden geroepen, terwijl de Kamer zelf medeveroorzaker is van de huidige problemen.”

Volgens Meussen heeft de politiek de fiscus in de afgelopen jaren „overladen met nieuwe taken en ingrijpend veranderende regelgeving”, die vervolgens ook in de systemen geïmplementeerd moesten worden.

Meussen: „In de ogen van de politiek is de fiscaliteit een speeltuin van jaarlijkse veranderingen, waarbij alles snel moet gaan, ingegeven door een ongebreidelde vernieuwingsdrang, zonder dat men de realiteitszin heeft om te beseffen dat er grenzen zijn aan veranderingsprocessen bij de Belastingdienst.”

Het zou „alle betrokkenen sieren om aan kritische zelfreflectie te doen en lering te trekken uit de in het verleden gemaakte fouten”, zegt Meussen, die het verstandig lijkt om voorlopig pas op de plaats te maken wat nieuwe fiscale regelgeving betreft. „Laat de Belastingdienst maar eens enkele jaren op verhaal komen.”

Volgens Meussen treft echter ook de Belastingdienst blaam, doordat ze „kennelijk geen keihard veto hebben uitgesproken over de zoveelste vernieuwende fiscale wetgevingsoperatie.” Ook hadden de automatiseringssystemen allang moeten zijn vernieuwd. Meussen: „Naar ik begrijp werkt de fiscus met verouderde systemen, die steeds zijn uitgebreid en opgekalefaterd.”

Hoewel Meussen verwacht dat de oplossingen die De Jager heeft voorgesteld pas op langere termijn soelaas bieden, is de CDA-bewindsman volgens hem de juiste man op de juiste plek. „Hij was ooit zelf ict-ondernemer. Affiniteit met de problematiek kan hem niet worden ontzegd.”