Drie ton mais en tarwezaden zijn vorige week in Mexico ingescheept. De 48.000 tarwestalen en 7000 maisstalen komen van het Internationaal Centrum voor de Verbetering van Mais en Tarwe (CIMMYT) in Mexico. De selectie maiszaden biedt een staalkaart van bijna 90 procent van alle verschillende maissoorten die op het westelijk halfrond worden geteeld. De maisteelt begon zowat 8000 jaar geleden in Mexico; nu is mais met rijst en tarwe het belangrijkste landbouwgewas ter wereld.Laatste vluchtheuvel

Ook vanuit Benin, Colombia, Ethiopië, India, Kenia, Mexico, Nigeria, Peru, de Filipijnen en Syrië zijn graansoorten, bonen, aardappelen, linzen en een onoverzichtelijk gamma andere zaden en knollen onderweg naar Spitsbergen, een Noorse eilandengroep die nog 1000 kilometer dichter bij de Noordpool ligt dan het noordelijkste punt van het Noorse vasteland.

In totaal moeten zowat 200.000 variëteiten van alle denkbare landbouwgewassen worden opgeslagen in ondergrondse ruimtes, diep onder de heuvels in de buurt van het dorp Longyearbyen. De regering van Noorwegen financiert de bouw van de opslagplaats; de werkingskosten worden betaald door de Global Crop Diversity Trust, een onafhankelijke internationale organisatie die in Rome zetelt.

De zaden en knollen die er vanaf februari in bewaring worden gegeven, komen van de Consultatieve Groep voor Internationaal Landbouwkundig Onderzoek (CGIAR). De toonaangevende instelling werd opgericht in 1971 en verbindt vijftien openbare landbouwonderzoeksinstellingen met samen 8500 medewerkers wereldwijd.

De CGIAR hoopt dat de zadenbank een veilige opslagplaats wordt voor het „landbouwkundige erfgoed van de mensheid”, de „laatste vluchtheuvel” als andere collecties verloren gaan door bijvoorbeeld oorlog. In alle centra van de CGIAR samen worden stalen van meer dan 600.000 verschillende plantensoorten bewaard.

„Het is een fabelachtige inspanning, maar het is het waard: we moeten deze onschatbare verzameling beschermen tegen elke denkbare ramp”, zegt Rodomiro Ortiz, de directeur van het Mexicaanse CIMMYT. Het CIMMYT is een van de leden van de CCIAR. Volgens Ortiz zullen de komende jaren almaar meer zaden naar Spitsbergen verscheept worden.

Kroonjuwelen

De initiatiefnemers plakken geen bedrag op de waarde van de verzameling. „De collecties van de CGIAR zijn de kroonjuwelen van de internationale landbouw”, zegt Cary Fowler, de directeur van de Global Crop Diversity Trust. Zijn organisatie betaalt de kosten voor de verpakking en het transport van de zaden. „Veel traditionele variëteiten van tarwe, mais, rijst en bonen zouden al lang verloren zijn gegaan als we ze niet hadden opgeslagen”, stelt Fowler.

De gevaren die traditionele verzamelingen bedreigen, zijn niet denkbeeldig. Na de Amerikaanse inval in Irak in 2003 werd bijvoorbeeld een genenbank in het Iraakse Abu Ghraib geplunderd. Het voorval draaide gelukkig niet uit op een ramp omdat het CGIAR-centrum in Syrië dubbels had van de verzameling.

De opslagplaats in Spitsbergen heeft de interesse gewekt van de Amerikaanse filmmaker Oliver Stone. Die wil er misschien een documentaire over maken.