Het voorstel van president Bush is erop gericht de Amerikaanse consumenten meer te laten uitgeven. Ze krijgen een cheque opgestuurd die ze vervolgens kunnen verzilveren. Op die manier moet de Amerikaanse economie voor een recessie worden behoed. De consumenten in de Verenigde Staten nemen grofweg twee derde van de economie voor hun rekening.De reacties op het plan van de Amerikaanse president waren lauw, ondanks de niet geringe omvang van 145 miljard dollar. Een probleem is dat het nog wel even kan duren voordat het plan effect sorteert. „Pas medio dit jaar krijgen de Amerikanen hun geld. Dat is te laat”, zegt ING-econoom Maarten Leen. „De problemen met de Amerikaanse economie spelen nu. Tegen de tijd dat de cheques zijn opgestuurd, is de grootste neergang al achter de rug.”

Onverkochte huizen
De presentatie van het plan van Bush viel ongelukkig samen met het nieuws over een afwaardering van de Amerikaanse obligatieverzekeraar Ambac, die vorige week een groot deel van zijn beurswaarde in rook zag opgaan. Het bedrijf staat garant voor de rente en afbetaling van obligatieleningen. Juist deze afwaardering veroorzaakte maandag dalende beurskoersen. Ook problemen bij Bank of China, die in de VS mogelijk forse afschrijvingen moet doen, deden de koersen geen goed.

De afwaardering van Ambac heeft niet alleen gevolgen voor het bedrijf zelf, maar ook voor de producten waarvoor het bedrijf garant staat. Dat kan weer leiden tot een afwaardering van bedrijven die in die producten hebben belegd. Diverse instellingen die geld hebben gestoken in Amerikaanse hypotheekobligaties zijn de afgelopen tijd in de problemen gekomen. Deze markt is volledig ingestort als gevolg van de afkoelende huizenmarkt.

De VS zitten op dit moment met een flinke voorraad onverkochte huizen. Volgens Leen kan het nog wel een halfjaar duren voordat de VS daarvan zijn verlost. De slappe woningmarkt treft niet alleen de consument, maar ook banken. Die moeten de waardering van de onderpanden voor hun leningen opnieuw tegen het licht houden.

Schoon schip
Op korte termijn zullen de groei-impulsen voor de economie vooral moeten komen van de Federal Reserve, het stelsel van Amerikaanse centrale banken. Algemeen wordt verwacht dat Fed de rente in de VS eind deze maand opnieuw zal verlagen, met zeker een halve procentpunt. Voor banken betekent dit onder meer dat het renteverschil tussen wat zij lenen en uitlenen groter wordt. Dat vergroot de winstgevendheid en dat kan weer positief uitwerken op de financiële markten.

Voor de financiële markten is het verder van belang dat banken die door de hypotheekcrisis in de problemen zijn gekomen schoon schip maken en helderheid geven over hun risicovolle beleggingen. In veel gevallen zijn die buiten de balans gehouden, met alle onduidelijkheid van dien. Juist het gebrek aan duidelijkheid heeft op de financiële markten voor het nodige wantrouwen gezorgd en dat treft de economie ook weer.

Sommige banken zijn al bezig orde op zaken te stellen, waaronder Citigroup, die vorige week melding maakte van een kwartaalverlies van 10 miljard dollar. „Op die manier wordt eindelijk duidelijk wie met risicovolle leningen zit opgescheept”, zegt Leen. Volgens hem is er nog een hoop werk te doen. „We staan nog maar aan het begin van dit proces.”