De verhalen zijn overbekend en worden in kerkenraadskamers soms in geuren en kleuren verteld. Het komt ook nu nog wel voor: predikanten die de tijd vergeten en een uur langer doorpreken dan gebruikelijk. Soms is het omdat ze zo veel rijkdom in hun tekst zien liggen dat ze niet van ophouden weten. Maar het gebeurt ook dat ze zich vergissen in de aanvangstijd en na anderhalf uur denken dat ze nog maar een halfuur bezig zijn.Het kuchen van kerkenraadsleden, het schuifelen van jongeren en zelfs het seinen met de ogen door de domineese, die met het zweet in de handen in de bank zit, helpen allemaal niet. De dominee gaat door en praat niet anderhalf maar tweeënhalf uur vol. Pas in de consistorie hoort hij dat hij de grens ruim heeft overschreden, en als er daar wellicht nog vergoelijkend over wordt gesproken, wacht hem bij zijn thuiskomst een stevige berisping van vrouw en kinderen.

Dat het probleem zich overal op de wereld voordoet, zal niemand verbazen. Kerken in oost en west hebben te maken met predikanten die lang van stof zijn.

Alleen de oosterse volksaard heeft daar kennelijk weinig moeite mee. Een dienst van tweeënhalf, drie uur is voor baptisten in Slavische landen geen uitzondering. Waarbij dan wel moet worden aangetekend dat enig geloop tijdens de dienst niet leidt tot reikhalzend blikken zoals in Nederland vaak het geval is. Ook die onrust hoort bij de dienst.

In de Verenigde Staten kennen kerken soms het andere uiterste. Preken, uitgezonderd die in de Nederlandse emigrantenkerken, duren meestal niet langer dan een goed halfuur. Dat is ook strak gepland.

De predikant of voorganger wordt volgens Mark Mebbit, docent homiletiek van Fort Wayne Bible College (Texas), door de eigen kerkenraad wel in het gareel gehouden. „Een voorganger die de kerk te lang aanhoudt, krijgt dat onmiddellijk te horen. De agenda’s in Amerika zijn ook op de zondagen volgeboekt. Na de dienst volgt familie- of vriendenbezoek. Gaat de predikant over de gestelde limiet heen, dan geeft dat problemen.”

Gastpredikanten krijgen in veel gevallen vooraf een orde van dienst toegestuurd met daarin de exacte timing, zoveel minuten voor het zingen, zoveel tijd voor het gebed en zoveel minuten voor de preek. „Beschouw het als een stille hint,” zegt Mebbit.

Toch blijkt dat in de praktijk lang niet altijd te werken. Voorgangers vergeten desondanks de tijd. Soms krijgt de prediker een wenk van de vaste predikant, die in de VS vaak op het podium voor in de kerk zit. Maar lang niet alle predikanten hebben de vrijmoedigheid om hun ambtsbroeders tot afronding te manen.

In een beduidend aantal gemeenten is er inmiddels op de kansel of katheder een waarschuwingssysteem aangebracht: een lichtje dat van groen via oranje op rood springt. Zoals bij de megakerk House of Hope in Chicago. Vijf minuten voor het geplande einde van de preek brandt het lampje oranje, twee minuten voordat de prediker amen moet zeggen, gaat het oranje knipperen en precies op de gestelde tijd kleurt het rood. Wanneer de voorganger dan nog doorgaat, begint het na twee minuten heftig te knipperen. „In veel gevallen helpt dit prima,” weet Mebbit.

Toch zijn er gevallen bekend waarin predikers zich niet aan de lichtsignalen storen. Sommigen leggen -al dan niet bewust- een Bijbel of een vel papier over het lampje, zodat ze niet gehinderd worden. Anderen negeren het gewoon of zeggen hardop zich er niet aan te storen.

Zoals de gastprediker uit China die vooraf uitvoerig was geïnstrueerd door degene die het waarschuwingssignaal geeft. Deze functionaris heeft de veelzeggende naam ”floormanager”. De Chinese voorganger zag het lampje en zei: „Ik zie dat de manager wil dat ik afrond, maar Woord en Geest laten zich niet door rood stoppen. Ik kan nog niet zwijgen.” En hij preekte nog langer dan een halfuur door.

Inmiddels zijn er in enkele grote kerken in de VS zwaardere middelen ingezet om predikanten het zwijgen op te leggen. De orde van dienst wordt met de toegemeten tijden op een groot scherm geprojecteerd, zodat de gemeente precies weet wat wanneer moet gebeuren. Als een voorganger twee minuten te lang doorgaat, begint de muziek zachtjes te spelen en dat geluid zwelt per halve minuten enkele decibellen aan. De preek moet kort blijven. „Amerikanen denken zelfs op zondag aan efficiency. Het ontbreekt hun aan tijd om rust te nemen en tot bezinning te komen”, stelt Mebbit vast.