In veel landen is die vrijheid onbekend. Daar komen christenen met gevaar voor hun leven bij elkaar. In het laatste nummer van Visie was te lezen hoe ellendig de situatie voor christenen in Noord-Korea is. Dit is wel een dieptepunt, hoewel er heel wat landen zijn waar voor christenen de situatie erg slecht is. Laten wij onze vrijheid waarderen en God ervoor danken. Laten we niet zonder gebed zijn voor onze broeders en zusters in landen waar zij niet vrijuit kunnen samenkomen en worden verdrukt.Hoelang zal het nog duren dat er voor hen en voor het Evangelie geen vrijheid is? Dat christenen worden gearresteerd, gemarteld en gedood? Op de laatste adventszondag las ik in de dienst Psalm 72, waar van de Messiaanse Koning wordt gezegd dat Hij de verdrukker verbrijzelt. Dat is dus ook een kant aan het Evangelie.

Beperkt gebruik
Van die vrijheid maakt maar een klein deel van ons volk gebruik. Onder hen zijn heel veel jongeren die zich met toewijding inzetten voor hun gemeente en voor de missionaire opdracht aan de gemeente. Maar de overgrote meerderheid van ons volk gebruikt haar vrijheid om aan de kerk, de roep van God, voorbij te gaan. Zij leeft haar eigen leven. Zoals helaas ook kerkgangers, die zich, soms vanuit hun lijdelijke instelling, innerlijk voor de roep van God hebben afgesloten en weigeren Hem te gehoorzamen. Bij hen is er van maandag tot zaterdag niets van te merken dat zij onder het Woord geweest zijn.

U wilt dat ik nog iets positiefs noem? Dan denk ik aan de welvaart waarin ons volk deelt. Nederland is een rijk land. Wanneer je op je laat inwerken hoeveel armoede er in de wereld geleden wordt, hoe hele volken daaronder lijden, is onze rijkdom niet vanzelfsprekend meer. Toch heeft het iets beangstigends dat de economie het eerste en voornaamste is. Zij is als de god voor de moderne mens.

Je ziet wanneer je door ons land gaat, hoe steden en dorpen aan elkaar worden geregen als kralen aan een ketting: overal nieuwe bedrijventerreinen en Vinex-locaties. Wat wordt ons land toch vol!

En niet moet worden vergeten dat velen van ons volk niet of nauwelijks in die welvaart delen. Er zijn de sociaal en financieel zwakkeren. Aan hen gaat de welvaart voorbij en ik heb de indruk dat onze overheid daar te weinig aandacht voor heeft, terwijl ook nog eens het juk van de fiscus zwaar drukt. Deze welvaart heeft helaas wel tot gevolg dat ”men” als nooit tevoren op het materiële is gericht.

Waar gaat het de doorsnee-Nederlander om? Moet dan niet gezegd worden dat het hem gaat om geld en genieten? Om een goedbetaalde baan en plezier in zijn vrije tijd?

Kerk en samenleving
Buiten het eigen verband reikt de invloed van de kerk niet. We hebben in Nederland de unieke situatie van heel veel kerkgemeenschappen. Er is geen klein land in de wereld waar zo veel kerkverbanden bestaan. Anders dan in de traditie van Luther, is het calvijnse, het gereformeerde protestantisme buitengewoon versplinterd.

De historische kerk waaruit de talrijke kerkverbanden van gereformeerde belijdenis zijn voortgekomen, bestaat niet meer. Er is geen kerk meer die wezenlijke invloed heeft op het volksleven. Zelfs in eigen huis kan soms geen orde op zaken worden gesteld, zoals blijkt uit het feit dat een predikant openlijk stelt niet in een persoonlijke God te geloven. Die kan rustig zijn gang gaan. Ook wordt men niet tot de orde geroepen wanneer men in woord en geschrift stelt dat Allah, de god van de moslims, dezelfde is als de God van Abraham, Izak en Jakob, de God en Vader van onze Heere Jezus Christus.

Dat is toch ernstig! Toch kan deze mening ongehinderd worden uitgedragen. De innerlijke kracht, de geloofskracht, de moed om zich belijdend uit te spreken ontbreekt aan het grootste protestantse kerkverband. Ons volk is daar niet goed mee. Een christen kan toch niet stellen dat er alleen maar subjectieve waarheid is?

Verlies van leden
U vraagt me of het mij ontgaan is dat er iets meer aandacht voor religie is dan een aantal jaren geleden? Tja, er is wel veel religiositeit, maar wat heeft deze voor een christen te betekenen? Religie is nog iets anders dan Christus volgen, Hem belijden en Zijn Rijk verwachten. Wanneer ik met de mij gegeven mogelijkheden rondkijk en luister, word ik mistroostig over ons volk. De kerkverbanden verliezen ieder jaar leden, het aantal moslims groeit met de dag. Daar is veel over te doen. Het gevolg is wel dat onze samenleving meer en meer verandert. Je ziet het in het stadsbeeld. Kerkgebouwen verdwijnen, moskeeën komen ervoor in de plaats. Wat zullen daarvan de gevolgen zijn over tien, twintig jaar? En wat heeft het te betekenen dat er in toenemende mate christelijke gemeenten van allochtonen zijn? Zij staan nu nog wel aan de rand van onze samenleving, maar blijft dat zo?

Wat mij verontrust, is de wetteloosheid van ons volk. Dat wil zeggen: het opzijschuiven van Gods wet voor mens en samenleving. De regelgeving van de overheid groeit met het jaar, maar voor de regels die God gegeven heeft, is al maar minder respect. We zien het allerwegen om ons heen.

Heeft Christus niet gezegd dat waar de verachting van de wet toeneem, de liefde verkilt? Dat is een verschijnsel van de eindtijd. Ook van de apocalyptische tijd waarin wij leven. Wat ”liefde” heet, is een instelling waarin het om het eigen ik gaat en de ander er niet of nauwelijks toe doet. Eigenliefde. We zien het in het gedrag van ouderen en jongeren, in de verachting van christelijke waarden en normen, in de verwording van het huwelijk, in het aanbod van televisie en internet, de platte seks, de spot met wat voor een christen heilig is.

Deze houding komt voort uit een levensinstelling die helemaal gericht is op het hier en nu. Daardoor komt de christen steeds meer te leven in de situatie van de vromen uit het Oude Testament. De eerste psalm, de inleiding tot het boek van Israëls gebeden en liederen, het gebedenboek van de Christus, kent al die situatie. Overmoedige spotters en godlozen hebben het voor het zeggen. Zij maken de dienst uit. Gelukkig de man en vrouw die niet met hen optrekken, niet in hun kring zitten.

De christenen van de eerste eeuwen waren een geringe minderheid en leefden in een omgeving die hun niet welgezind was. Een vergelijkbare situatie wordt voor ons steeds actueler. De jongeren van dit moment zullen dat straks nog sterker ervaren dan nu het geval is - wanneer zij althans in het spoor van Christus gaan.

Respect
Zijn er concrete voorbeelden? Iedereen kan ervaren hoe weinig respect men voor de ander heeft. Ik denk aan het gedrag in het verkeer, aan de vervuiling van onze straten, aan de wijze waarop veel verpleegkundigen en artsen met patiënten in ziekenhuizen en zorgcentra omgaan. Zo zonder gevoel. Zo bits. Zo onopgevoed. Ja, de revolutie van de jaren zestig werpt haar wrange vruchten af.

De opvoeding laat heel veel te wensen over. Voor veel docenten is het een uiterst zware taak voor de klas te staan. De schaalvergroting in het onderwijs heeft vooral negatieve gevolgen gehad. Stemmen die daarvoor waarschuwden, werden genegeerd. In veel schadelijke ontwikkelingen hebben onze overheden een leidinggevende rol gehad.

Prof. A. Th. van Deursen heeft er eens op gewezen dat er wel geen staatskerk (meer) is, maar wel een staatsgeloof. Dit ”geloof” wilde onoverzienbaar grote scholen. Het wilde ook een ander huwelijk dan de unieke relatie tussen man en vrouw. Het wil per se dat de vrouw en moeder een betaalde buitenshuis baan heeft, dus de ondermijning van het gezin, een ontwikkeling die wordt gesteund door de fiscus en de huizenprijzen.

In hoeveel gevallen is juist het kind hiervan de dupe! De noodzaak van ingrijpen van jeugdzorg groeit met het jaar.

Troon staat vast
Twee jaar geleden overleed dr. W. Aalders. Als weinig anderen heeft hij de geest van ons volk gepeild, ontwikkelingen in ons volk ontleed. Hij zag onze tijd als een apocalyptische tijd, een tijd waarin de vaste structuren van staat, kerk, huwelijk, gezin ontbonden worden en wankelen. Dat betekent een zware tijd om door te komen.

Maar laten wij niet vergeten dat er geen enkele periode in de geschiedenis is of daarvan geldt dat de Koning der eeuwen haar in Zijn hand heeft. Hij wankelt niet. Zijn troon staat vast. Zijn bewind is daarop berekend. Het geloof in Hem geeft ook in apocalyptische tijden, hoe benauwend deze ook zijn, een vast vertrouwen op Hem Die gekomen is in onze harteloze wereld.

In de tijd dat Hij kwam, zag het er ook somber uit. Maria en Jozef, Zacharias en Elizabet, Simeon en Anna behoorden niet tot de grote massa. Zacharias heeft als priester gezien wat er allemaal mis was in Jeruzalem, hoe een hoogmoedige aristocratische bovenlaag in de tempelstad de dienst uitmaakte. Hoe schaars de werkelijke eerbied voor God, hoe ver de eenheid van het volk zoek was.

In die cultuur deed hij zijn werk. In zo’n tijd zijn Jozef en Maria groot geworden. In zo’n tijd leefden de vromen die ik noemde bij het hun toevertrouwde Woord van God. In zo’n tijd ging het „dagen in het oosten”, ging het Licht der wereld schijnen. Christus kwam.

Verwachting
De tijd die ons scheidt van Zijn tweede komst is als de tijd dat een vrouw in verwachting is (Romeinen 8:22). De weeën zijn hevig. Maar alleen zó breekt de volheid van Gods Koninkrijk door. Alleen zó, door zware crises heen, komt de heerschappij van Christus uit de verborgenheid tevoorschijn.

Daarom, al is er, wanneer we met een geestelijk oog rondzien, in de wereld veel naargeestigs en in ons volk veel dat grote zorgen geeft, wij behoeven 2007 niet in mineur te verlaten en 2008 somber gestemd in te gaan.

Laten wij liever met de christenen van de eerste eeuwen zeggen: ”Sursum corda”, omhoog de harten!