In de monumentale Kloosterkerk in Den Haag had donderdag de overdracht plaats van de functie van hoofdkrijgsmachtpredikant. In die hoedanigheid stond ds. (Gijs) Bikker, lid van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk, ruim vijf jaar aan het hoofd van de Dienst Protestantse Geestelijke Verzorging. Hier werken 53 krijgsmachtpredikanten - op een totaal van 150 geestelijk verzorgers binnen de krijgsmacht.Per 1 januari 2008 is de 55-jarige predikant eervol ontslag verleend. Namens het ministerie van Defensie werd hem donderdag dank gezegd „voor de zeer goede diensten den lande bewezen.”

Mr. W. F. L. van Leeuwen, voorzitter van het CIO-M (interkerkelijk Contact in Overheidszaken, commissie Militairen), typeerde ds. Bikker als een „bijzonder mens” in een „bijzondere positie.” Want dat laatste is de functie van hoofdkrijgsmachtpredikant toch wel, gaf hij aan. „Waar een predikant in een gemeente als eenling opereert, doet hij dat hier in een hiërarchische, militaire omgeving. Dat vereist van een diensthoofd, van een hoofdkrijgsmachtpredikant, bijzondere kwaliteiten.”

Van Leeuwen constateerde dat -ook- ds. Bikker heeft „geleden” onder de „niet-aflatende” reorganisatiestroom bij Defensie. „Zelfs jouw brede schouders zakten soms weg onder de veelheid aan problemen.”

Maar, vervolgde de CIO-M-voorzitter, „je behield de goede vaart in slecht vaarwater. Daarbij had je het hart op je tong - wat in ambtelijk Den Haag soms contraproductief werkt. Maar voor ons was je een rots in de branding.”

Sleutel
Nadat ds. Bikker -in uniform- ook zelf een toespraak had gehouden en het brasschoir Midden-Nederland een fuga van J. S. Bach ten gehore had gebracht, had de functieoverdracht plaats. Ds. Bikker adviseerde zijn opvolger, ds. P. M. van der Meulen, de sleutel van het bureau zo nu en dan ook te gebruiken om dit af te sluiten. „Houd, bij het vele werk dat er ligt, aandacht voor je gezin. Vergeet je vrouw en dochter niet. En: zorg ervoor dat je contact houdt met je collega’s, met het veld. Focus op inhoud, focus op mensen. Achteraf zeg ik: een te groot deel van mijn tijd is opgegaan aan allerlei zaken die per saldo weinig hout hebben gesneden.”

Innerlijke ontferming
De nieuwe hoofdkrijgsmachtpredikant, de gereformeerde ds. Van der Meulen (tot nu toe stafluchtmachtpredikant), gaf de aanwezigen „enkele woorden ter overweging” mee. „Al een tijdje spelen er twee woorden uit het Woord van God door mijn hoofd: innerlijke ontferming. Ze staan in de brief van de apostel Paulus aan de Kolossensen. „Doet dan aan, als door God geliefden, innerlijke ontferming, goedheid, nederigheid, zachtmoedigheid en geduld.””

Ds. Van der Meulen: „Dat is nu óns uniform. Dat zijn nu de kleren die óns passen; zonder sterren, zonder strepen. Het is belangrijk wíé er op mijn schouder zit, niet wát er op mijn schouder zit. Dit kleed is mij zelf omgedaan, door God.”

De predikant wees in dit verband op de legerpredikant W. van Wakeren, die recent het nodige stof deed opwaaien met zijn uitlatingen over de (werkelijke) situatie in Afghanistan, en die gistermiddag ook bij de afscheidsbijeenkomst had willen zijn, maar vertraging had opgelopen. „Bij hem is tastbaar, voelbaar, zichtbaar die innerlijke ontferming waarover het hier gaat - met de mannen en vrouwen met wie hij daar, in Uruzgan, leeft.”

Ds. Van der Meulen besloot zijn toespraak met een lied dat hem „dierbaar is geworden”: „Ik heb mijn God, dat is genoeg.”

De mannen en vrouwen in het veld - daar ging het ook ds. Bikker om, zo zei luitenant-generaal J. G. A. Leijh in zijn slottoespraak. „Ik heb altijd een beetje het gevoel gehad dat het werken als pastor, vlak bij de mensen, jou het meest heeft aangetrokken. De stap die je ruim vijf jaar geleden hebt gezet naar het bestuurlijke heeft het voor jou moeilijk gemaakt. Je zei het nogal eens zo: „Een dominee in het leger heeft niet meer nodig dan een Bijbel en een notitieblokje in zijn binnenzak.”

Leijh, hoofddirecteur personeel en organisatie, stelde vast dat er tussen de geestelijk verzorger ten tijde van de dienstplicht en die van nu (met alle reorganisaties en de vele uitzendingen) een „wereld van verschil” is ontstaan. Hij gaf aan dat ds. Bikker altijd „pal” voor zijn „dominees in het veld is blijven staan. Dat verdient respect, dat heeft ook breed indruk gemaakt.”

Aan het slot van de bijeenkomst kreeg ds. Bikker de veteranenspeld uitgereikt. „Want, Gijs, per 1 januari ben jij veteraan.”

De belangstelling was groot, zo zei ds. G. Bikker, scheidend hoofdkrijgsmachtpredikant, donderdag desgevraagd. „Daarbij hebben de advertenties, maar ook de publiciteit eromheen, zeker een rol in gespeeld.”

Eerder dit jaar startte het ministerie van Defensie een wervingscampagne voor de functie van krijgsmachtpredikant. Zes predikanten (onder wie ds. Bikker zelf) zouden met functioneel leeftijdsontslag (zeg: emeritaat) gaan, een zevende vertrekt naar een gemeente. Er kunnen echter maar zes predikanten benoemd worden: de zevende plaats moet worden afgestaan aan de nieuw te vormen Dienst Islamitische Geestelijke Verzorging.

„Het lijkt erop dat we zes mensen die hebben gesolliciteerd, kunnen aanstellen”, aldus ds. Bikker. „Er waren wel tien mensen die we wilden hebben, maar je moet kiezen.”

De predikant houdt wel een slag om de arm: de keuringen zijn nog niet allemaal afgerond. „Zulke procedures nemen altijd veel tijd in beslag, omdat het hier gaat om een functie waarbij zowel Defensie als de kerk is betrokken.”

Naar ds. Bikkers „inschatting” bevindt zich onder de potentiële zes krijgsmachtpredikanten in elk geval „één collega uit de RD-achterban.”