Dat laatste is juist. Als burgemeester van New York verklaarde Giuliani letterlijk: „Als je hiernaartoe komt en bereid bent om hard te werken ben je -ook zonder officiële papieren- welkom in deze stad.” Dat was dus een heel ander geluid. Vanwaar die verandering? „Omdat de kandidaten stemmen willen winnen in de zuidelijke staten, waar vooral onder conservatieve Republikeinen sterke anti-immigratiegevoelens leven”, aldus Michael Gerson, voormalig tekstschrijver van president Bush en tegenwoordig analist bij de denktank Council on Foreign Relations.Tijdens de Republikeinse verkiezingsdebatten bieden de kandidaten tegen elkaar op wat anti-immigratieplannen betreft. Op een bevolking van 300 miljoen Amerikanen zijn er momenteel naar schatting 12 miljoen (4 procent) illegale immigranten. Velen van hen wonen al jaren in de VS, werken hard, betalen belasting en maken vaak grote bedragen over naar hun familie. Een groot deel van deze illegalen bestaat uit Spaanssprekende latino’s, oftewel immigranten afkomstig uit Mexico en andere Latijns-Amerikaanse landen.

De Democraten pleiten al geruime tijd voor een soepele regeling van het immigrantenprobleem. Het bedrijfsleven is daar ook voor, want dat heeft de (goedkope) immigranten dringend nodig. Vandaar dat president Bush de afgelopen jaren tot tweemaal toe een dringend beroep op zijn Republikeinse partijgenoten heeft gedaan om de kwestie te regelen. Tevergeefs. In sommige zuidelijke staten zijn zelfs -gewapende- ’burgerwachten’ gevormd om illegalen aan de grens op te vangen.

Vanwaar deze opwinding over een kwestie die in beginsel past in de Amerikaanse traditie? Amerika is tenslotte een land van immigranten. „Dat is juist, maar nieuwe immigranten waren -ik wil niet zeggen altijd, maar wel vaak- niet welkom bij degenen die hier al waren. Die voelden zich bedreigd door de nieuwkomers”, zegt prof. Lingxin Hao, zelf van Chinese afkomst.

De hoogleraar sociologie aan de Johns Hopkins Universiteit in Baltimore (Maryland) wijst erop dat er aan het eind van de 19e eeuw al acties werden georganiseerd tegen de komst van grote groepen immigranten uit Zuid- en Oost-Europa, die destijds werden afgeschilderd als „gedegenereerd.” „Tegenwoordig zijn het vooral de latino’s die door de anti-immigratiebeweging op de korrel worden genomen. Niet alleen omdat dit momenteel de sterkst groeiende groep van zowel illegale als legale immigranten is, maar ook -en dat vormt een belangrijke factor- omdat de blanke bevolking in de VS, dat wil zeggen de inwoners van Europese afkomst, geleidelijk haar meerderheidspositie verliest”, aldus prof. Hao.

Volgens de laatste volkstelling in 2000 telde Amerika in totaal 100 miljoen inwoners van ”minderheden” zoals latino’s, Afro-Amerikanen en Aziaten. Dat is een derde van de bevolking. Door voortdurende immigratie zal die groep in 2050 de helft van de Amerikaanse bevolking vormen. „Dat betekent dat de blanken -van wie velen vergeten zijn dat zij zelf ook afstammen van immigranten- hun meerderheidspositie kwijtraken. Vooral de zorg over deze ontwikkeling verklaart de harde opstelling van sommige conservatieve groepen”, meent prof. Hao.

In tal van gemeenten hebben anti-immigrantencampagnes al tot concrete besluiten geleid. Zoals in Woodbridge, in de staat Virginia, waar de gemeenteraad besloot illegale immigranten uit te sluiten van allerlei overheidsdiensten. „De stemming wordt hier door sommige politici zo negatief beïnvloed dat ook legale immigranten zich onwelkom beginnen te voelen”, zegt Teresita Jacinto, een docente van Mexicaanse afkomst die sinds dertig jaar legaal in de VS woont en in Woodbridge lesgeeft.

Analist Gerson verwijt zijn conservatieve Republikeinse partijgenoten „grote electorale kortzichtigheid.” „Immigratiepatronen vormen een sociologische ontwikkeling die je niet kunt tegenhouden. Daarom is het politiek onverstandig om je daartegen te verzetten. In 2004 voerde president Bush campagne onder de slogan ”Nos conocemos”, oftewel ”Wij kennen elkaar”. Dat leverde hem een heleboel latinostemmen op. Nu zijn conservatieve partijgenoten zich zo negatief tegenover immigranten opstellen, wenden vooral de jongere latino’s zich massaal tot de Democraten. De houding van de Republikeinen is met het oog op de verkiezingen van volgend jaar dus erg onverstandig”, aldus Gerson.