Bush zal zijn plan donderdagavond toelichten tijdens een televisietoespraak en vrijdag formeel aan het parlement voorleggen. Hij kwam dinsdag al onmiddellijk onder vuur te liggen van critici van zijn Irakbeleid. „Als het aan Bush ligt zitten onze militairen over tien jaar nog in Irak, terwijl sektarische facties elkaar daar de macht blijven betwisten”, aldus Nancy Pelosi, Democratisch voorzitster van het Huis van Afgevaardigden.Het Witte Huis noemt het plan van Bush een belangrijke troepenvermindering, maar in feite betekent het dat het aantal troepen dan teruggebracht zal zijn tot het niveau van begin dit jaar (130.000 man). „Dat betekent dat president Bush’ troepenuitbreiding, oftewel de ”surge”, niets heeft opgeleverd”, aldus de Democratische senator Joseph Biden, die net terug is van een bezoek aan Irak.

De zogenoemde surge was bedoeld om de veiligheid in Irak te verbeteren en daardoor het Irakese politieke establishment de ruimte te geven vorderingen te maken. Maar generaal David Petraeus, opperbevelhebber van de Amerikaanse troepen in Irak, en de Amerikaanse ambassadeur in Bagdad, Ryan Crocker, gaven dinsdag tijdens een hoorzitting in de Senaat toe dat er van politieke vooruitgang in Irak nog weinig is te bespeuren.

De senatoren waren dinsdag beduidend kritischer tegenover het tweetal dan hun collega’s maandag in het Huis van Afgevaardigden. En het waren niet alleen de Democraten die kritische geluiden lieten horen: de Republikeinse senator John Warner vroeg of de surge Amerika veiliger heeft gemaakt. Toen generaal Petraeus om die vraag heen draaide, herhaalde Warner zijn vraag met nadruk. Waarop de generaal erkende: „Dat weet ik werkelijk niet.”

Een terugkeer naar de situatie van begin dit jaar betekent volgens senator Harry Reid, de Democratische fractieleider in de Senaat, dat Bush de surge beëindigt -mede omdat defensie niet genoeg troepen heeft om de uitbreiding vol te houden- maar dat de president in feite zijn beleid in Irak ongewijzigd voortzet.

De Democraten -plus een aantal Republikeinen- willen echter een gefaseerd vertrek van de troepen uit Irak, net als een meerderheid van de Amerikaanse bevolking.

Politiek analist Thomas Mann van het Brookings Research Instituut in Washington verwacht dat de kwestie wordt doorgeschoven naar volgend jaar: „Als de president dat niet wil -en daar ziet het naar uit-, dan zijn er in het parlement niet voldoende stemmen om zijn beleid te overstemmen. In het uiterste geval kan men natuurlijk proberen om de defensiebegroting te blokkeren, maar dat is een erg hard middel. Ik denk daarom dat de kwestie wordt doorgeschoven naar volgend jaar. Irak wordt dan een van de centrale thema’s van de verkiezingsstrijd.”