Zoon dr. Sietse Geertsema (64), bioloog en oud-conrector van het Menso Altingcollege in Hoogeveen, nam de oorkonde donderdag in ontvangst namens de vier kinderen van de in het concentratiekamp Neuengamme omgekomen Geertsema.De jongste van het gezin heeft een tienjarige zoektocht gehouden naar het lot van zijn vader, die hij nooit gekend heeft. Eigenlijk begon hij er te laat mee, zegt Geertsema junior nu. Toch is het gelukt om zijn vader -zoon Sietse was twee jaar oud toen hij stierf- enigszins te leren kennen.

De gereformeerde dominee was donderdag in het Friese Verzetsmuseum niet de enige die onderscheiden werd. Ook het gereformeerd-vrijgemaakte echtpaar Schaafsma uit het Friese Dantumadeel kreeg postuum de medaille uit Israël voor hun hulp aan de Joden.

De sfeer in de twee christelijke families maakte de uitreiking donderdag anders dan anders, merkte een medewerkster van de Israëlische ambassade op: „Indrukwekkend.” Zo klonk donderdag helder psalm 146 door de museumhal, gezongen door achterkleinkinderen. „Zalig hij die in dit leven, Jacobs God tot Helper heeft.”

Een waarheid die juist ook voor het joodse volk gold, meende ds. M. Geertsema. Door zijn preken sloot het echtpaar Soesan-Brilleman, dat hij en zijn vrouw herbergden, zich na de oorlog aan bij de gereformeerde kerk in Dwingeloo en werden beiden gedoopt.

Na vaders dood moest het domineesgezin van een grote dorpspastorie in Dwingeloo naar een flatwoning in de grote stad Groningen, levend van een klein verzetspensioen. Zoon Sietse weet weinig meer van die verandering. „Er werd niet gesproken over vader. Een dochter van Johannes Post zei ooit: „Je kon als kind eigenlijk geen verdriet hebben om iets, want er was altijd wat ergers: De dood van je vader. Op die manier stop je als kind je emoties weg.” Pas na mijn moeders dood in 1998 ben ik begonnen om mijn vaders leven te onderzoeken.”

Geertsema, zelf christelijk gereformeerd en jarenlang actief kerkraadslid, heeft een aantal uitgewerkte preken van zijn vader gevonden.

Spraken ze u aan?
„Wat me opviel was dat hij op een degelijke manier gereformeerd was. Een grote vriend van de dogmatiek van Bavinck, kon je merken. Ik zou de dogmatische gedeeltes in zijn preken liever kleiner hebben gezien. Zo beschrijvend over de uitverkiezing spreken bijvoorbeeld, daar kon ik hem niet in volgen. Dat is toch een mysterie waar wij niet in kunnen kijken.”

Kunt u zijn radicaliteit in de oorlog beter plaatsen nu?
„Beter dan vroeger. Mijn moeder sprak nooit over hem, zelfs op haar sterfbed niet. Stiekem hoopte ze denk ik nog steeds dat hij terug zou komen, omdat zijn tijdstip van overlijden onduidelijk is. Pas in dingen die anderen over hem schreven en zeiden, kon ik iets terugvinden over mijn vader. Over hoe hij in sterke bewoordingen de nazi’s veroordeelde. Dat je beter naar Vught kon gaan dan aan de Duitse bunkers te werken. „Want die zijn van de antichrist.”

Over hoe hij zelfs in de gevangenis door geopende celluikjes heen tot andere gevangenen sprak over het Woord van God en hen bemoedigde. Dat hij ook in het openbaar zo weinig bereid was om concessies te doen aan de waarheid dat het een duivels regime was dat de joden vervolgde. Daar ben ik inderdaad trots op.

Anderzijds was hij soms zo rechtlijnig dat ik het niet meer kan volgen. Hij kon ooit uit zijn cel in Assen bevrijd worden -de celdeur was al geopend door een knokploeg- maar hij wilde toch blijven. Van de verzetsman die hem in zijn cel sprak, begreep ik dat hij ons gezin onder geen beding enig gevaar voor represailles wilde laten lopen.”

Een ijzingwekkend moment om aan te denken.
„Mijn zus zei ooit: „In die cel stond een verzetsheld tegenover een geloofsheld. De verzetsheld zei: „Kom mee.” De geloofsheld zei: „Ik blijf, dit is mijn roeping.””

Geertsema: „Op zijn post blijven, een voorbeeld geven. Hij zag dat echt zo.”

Stil: „Soms denk ik: Had het toch maar gedaan. Ik had hem graag een keer willen spreken.”

De onderscheiding betekent: ”Rechtvaardige onder de volkeren”. Had uw vader zich daarin herkend?
„Die vraag heb ik mijzelf ook vaak gesteld. Niemand is uit zichzelf rechtvaardig, daar wist mijn vader van. Hij was, daar ben ik van overtuigd, een mens die dagelijks met zijn zonden te strijden had, en daar dagelijks vergeving voor nodig had. Toch spreekt ook de Bijbel over rechtvaardigen, in de psalmen bijvoorbeeld. En als het daarom gaat: Diende hij -met zijn gebreken- de Heere God? Had hij Gods wet en inzettingen lief? Psalm 119 noemt iemand dan rechtvaardig. En dan hoort mijn vader daar ook bij, ja.”