Uit uitgelekte cijfers van het Centraal Planbureau blijkt dat huishoudens volgend jaar gemiddeld zeker een half procent minder te besteden hebben. Voor ouderen en minima dreigt een koopkrachtverlies van 1 procent of meer.VVD-leider Rutte noemt het „heel bijzonder dat, terwijl de economie draait als een tierelier, iedereen er toch op achteruitgaat.” SP-Tweede Kamerlid Karabulut en GroenLinkser Vendrik vinden het „onbegrijpelijk en onacceptabel.”

De SP ziet in het dreigende koopkrachtverlies het bewijs dat dit kabinet niet een ander beleid voert dan de vorige kabinetten-Balkenende. Karabulut: „Na het zuur zou het zoet komen, maar ondanks de aantrekkende economie krijgen we nog meer zuur voorgeschoteld.”

De lagere inkomens moeten worden ontzien, zo eisen SP en GroenLinks. Volgens de linkse partijen is het onvermijdelijk dat de hogere inkomens volgend jaar wat inleveren. Zij hebben tijdens de vorige kabinetten-Balkenende te veel extraatjes gekregen, onder meer bij de invoering van het nieuwe zorgstelsel, aldus Vendrik. Hij verlangt van de regering dat de minima in 2008 op een plus uitkomen, en de modale huishoudens minimaal op nul.

VVD-fractievoorzitter Rutte wil dat minister Bos van Financiën ervoor zorgt dat de ministeries minder uitgeven. Op die manier moet er dan extra geld beschikbaar komen voor lastenverlichting.

Ook vanuit vakcentrales FNV en CNV is met verbazing gereageerd op de koopkrachtcijfers. Volgens cao-coördinator Wind van de FNV valt niet te accepteren „dat we dezelfde soap krijgen als van het vorige kabinet: eerst het zuur en dan het zoet.” Het kabinet heeft de daling aan zichzelf te wijten, onder meer door de geplande belastingverhogingen, aldus Wind.

Ouderenbond ANBO noemt de verwachte koopkrachtdaling „compleet van de zotte.” Het stuit de vereniging van 50-plussers vooral tegen de borst dat gepensioneerden met alleen een AOW-uitkering er zelfs meer dan 1 procent op achteruit dreigen te gaan.

Regeringspartijen CDA en PvdA wilden nog niet reageren op de koopkrachtcijfers. „Wij wachten Prinsjesdag af”, zei een woordvoerder van het CDA. PvdA-Kamerlid Crone liet weten eerst de cijfers te willen bestuderen.

Het kabinet heeft woensdag al wel over de koopkrachtdaling gesproken. Inhoudelijk wilden de betrokken ministers nog niets zeggen. „Het kabinet doet wat het moet doen”, zei minister Donner van Sociale Zaken. Eerder al heeft minister Bos van Financiën beloofd zijn best te doen voor een compensatie voor de zwakste groepen.

Positief voor Bos is dat de overheidsfinanciën volgend jaar gunstiger uitkomen dan eerder voorzien. Het huidige financieringstekort verandert volgend jaar, vooral door tijdelijke meevallers, in een overschot van ruim 1 procent.