Vorige week stuitten wegwerkers tijdens onderhoudswerkzaamheden aan de Marnixlaan, de drukke straat tussen de Utrechtse wijken Ondiep en Zuilen, op de resten van een menselijk lichaam. Inmiddels heeft een team archeologen onder leiding van Caroline den Hartog dertien skeletten blootgelegd. Volgens Den Hartog gaat het hier om een grote begraafplaats die behoorde bij het klooster Nova Lux (Nieuw Licht).Een boerderij en een poortgebouw die bij het klooster hoorden, staan nog langs de Marnixlaan. Van het klooster zelf dacht men altijd dat er niets was overgebleven. De afgelopen dagen hebben de archeologen echter ook delen van het klooster gevonden. Zo stuitten ze op een overwelfde tunnel, naar alle waarschijnlijkheid de watertunnel die van de nabijgelegen Vecht naar het klooster liep en de monnikken van water moest voorzien.

Daarnaast ontdekte het team van Den Hartog muren van de kerk, een kloostergang en zogenaamde ”kluisjes”, huisjes waarin de monniken ieder afzonderlijk woonden. Ook zijn nieuwe fundamenten van het zogenaamde pandhof -de binnenplaats- opgegraven, waardoor duidelijk is geworden dat het pandhof twee keer zo groot is geweest dan tot nu toe werd aangenomen.

Nova Lux was een van de zes kloosters van de kartuizer orde in Nederland. Het klooster van de kartuizers dat zich in Delft bevond, is in de jaren ’70 opgegraven.

In Utrecht lag het klooster buiten de stadsmuren, zodat het niet onder de bescherming van de stad viel. De kartuizer monniken, die tot de strenge contemplatieve orde van Sint-Bruno hoorden, leidden er een teruggetrokken bestaan. Ze leefden in afzondering en stilte, en hielden zich bezig met studie en gebed. Ten tijde van de Reformatie in Nederland werd Nova Lux gesloten, in 1583 werd het klooster afgebroken.

Opvallend lang
Op het kerkhof waarvan nu een deel is blootgelegd denken de archeologen de komende dagen nog meer skeletten te vinden. „Misschien wel dertig.” De lichamen van de geestelijken die gevonden zijn, verkeren in uitzonderlijk goede staat. De mannen waren goed doorvoed en opvallend lang: 1,80 meter.

Volgens archeoloog Maarten van Deventer wijst dat erop dat de geestelijken ontwikkelde en bestudeerdexxx mannen waren. „Alleen adellijke mensen konden een studie betalen. Zij leden geen honger en hadden een gevarieerd menu. Dan word je groot.” Volgens hem werden armere mensen in die tijd ongeveer 1,60 meter.

De monniken zijn sober begraven: in een houten kist, zonder grafgiften. De dertien gevonden lichamen liggen allemaal in oost-westelijke richting: hun voeten naar het oosten, gericht naar Jeruzalem. „Zodat ze de opstanding kunnen zien”, aldus Van Deventer. Overigens liggen op het kerkhof alleen de lekenbroeders begraven. De priester-monniken werden volgens Van Deventer in de gangen van het klooster ter aarde besteld; een kwestie van hiërarchie.

Bodemarchief
De archeologen hebben nog anderhalve week de tijd om hun speurwerk voort te zetten. Daarna gaat de zaak weer dicht en kunnen de wegwerkers weer aan de slag. De gewone gang van zaken bij archeologisch onderzoek in een stad, zegt René de Kam, werkzaam bij de archeologische dienst van de gemeente Utrecht. „Alleen wanneer het zogenaamde bodemarchief verstoord wordt, zoals nu bij de wegwerkzaamheden, gaan wij aan de slag. Normaal gesproken laten we het verleden gewoon ondergronds zitten. Waarom zouden we alles blootleggen? Misschien kunnen ze het over honderd jaar wel veel beter.”

De skeletten die nu gevonden zijn, worden er wel voor verder onderzoek uitgehaald, zegt De Kam. „Die kunnen niet in de grond blijven zitten.” Voor de rest gaat Nova Lux gewoon weer ondergronds. „Maar, we hebben er een heleboel nieuwe informatie over het klooster bij”, zegt De Kam. „En misschien zijn er de komende dagen wel nieuwe verrassingen. Je weet maar nooit.”