„Dit is de laatste kans voor democratie in Japan”, zegt Ichiro Ozawa (1942), en hij meent het. Ozawa is leider van de Democratische Partij van Japan (DPJ), de grootste Japanse oppositiepartij. Hij is diep overtuigd van het belang van komende zondag. Zo overtuigd zelfs dat hij de leidersmantel zal afleggen als de DPJ dan geen meerderheid krijgt.Het ziet er niet naar uit dat hij dat hoeft te doen. Onderzoek na onderzoek voorspelt de overwinning van Ozawa en de nederlaag van premier Abes LDP. De enige vraag is hoe groot die overwinning gaat worden. De spanning is te snijden en de Japanse media staan er bol van. Politiek nieuws staat doorgaans op de tweede plaats, maar ditmaal niet. Zelfs in verstrooiende programma’s praat men over de verkiezingen.

Op papier lijkt die ene dag niet belangrijk. De Japanse kiezer gaat naar de stembus om 121 nieuwe afgevaardigden te kiezen voor de 242 zetels van de Japanse Eerste Kamer. Slechts de helft van de Kamer staat op het spel.

Bovendien is het de Japanse Tweede Kamer, niet de Eerste Kamer, die de premier en daarmee het kabinet kiest. En de Tweede Kamer is nog altijd in handen van een grote meerderheid van een coalitie van de LDP en de Komeito Partij. De fanfare van de DPJ, de verslagen gezichten van LDP-politici en de overdaad aan aandacht van Japanse media lijken op het eerste gezicht overdreven.

De Japanse Eerste Kamer heeft als taak wetten te maken van wetsvoorstellen van de Tweede Kamer. Hierin ligt het belang van de komende verkiezingen. Als Ozawa’s partij een meerderheid haalt, kan de partij de Japanse politiek tot stilstand brengen en daarmee de ontbinding van de Tweede Kamer en algemene verkiezingen afdwingen. Als de LDP die ook verliest, heeft Japan voor het eerst in de geschiedenis een echte democratie met concurrerende politieke partijen die elkaar afwisselen om macht uit te oefenen. Wat er zondag gaat gebeuren in Japan, kan op de lange termijn van historisch belang blijken.

Woestijn
„Japan heeft geen beslissende keerpunten”, zegt Masaru Tamamoto, een Japanse intellectueel die schrijft over de Japanse identiteit en internationale relaties. „In Japan zie je bescheiden veranderingen die schijnbaar los van elkaar staan. Pas later realiseer je je dat er zich een belangrijke verandering heeft voltrokken en dat de kleine gebeurtenissen aan elkaar verbonden waren.”

Tamamoto vergelijkt het met een woestijn vol met zand. „De wind blaast de kleine zandkorrels alle kanten op. De vormen veranderen, maar er is geen eenvormige verandering. Pas wanneer de wind in dezelfde richting blijft waaien, zie je een constante vorm.”

In dat licht ziet Tamamoto ook de komende verkiezingen. „Brengen deze verkiezingen die grote transformatie tot stand die je later ontdekt als je terugkijkt naar deze tijd? Ja, die kans bestaat. Er is een kans dat we een machtswisseling krijgen.”

Politiek analist Minoru Morita, stichter van Morita Research Institute, is minder voorzichtig. „Deze verkiezingen zijn belangrijk”, zegt hij ronduit. „De DPJ gaat winnen en ik verwacht voor het midden van volgend jaar, misschien zelfs nog dit jaar, algemene verkiezingen.”

Twee keer eerder verloor de LDP verkiezingen voor de Eerste Kamer, maar deze keer is het anders, zegt Morita. „Dit is de eerste keer dat de LDP de levensstandaard naar beneden heeft gehaald. Het is donker in Japan. Veel mensen hebben het heel moeilijk. Zelfs voordat de verkiezingen plaatsvinden, heeft Ozawa al gewonnen.”

Als de machtswisseling werkelijk plaatsvindt, komt die volgens zowel Morita en Tamamoto net op tijd. „Premier Abe en zijn vrienden”, zegt Tamamoto, „hebben vreemde ideeën. Zij willen het leger terugbrengen als een instrument van buitenlands beleid. Zij geloven dat het Japan minder afhankelijk van de VS zal maken.”

„Als Abe zondag verliest”, voegt Morita toe, „ben ik ervan overtuigd dat het nationalisme in Japan zal afnemen.”