Voor de meerderheid gelden afwijkende regels, aldus Yu Xuejun van de staatscommissie voor gezinszaken.Behalve in de provincie Henan mogen koppels tegenwoordig twee kinderen hebben als ze zelf beiden enig kind zijn. Bovendien geldt voor alle leden van minderheidsgroepen in China, ongeveer 11 procent van de bevolking, dat zij twee of meer kinderen mogen hebben.

In vrijwel alle plattelandsregio’s geldt bovendien dat stellen een tweede kind mogen krijgen als het eerste een meisje is. Dat komt volgens Yu tegemoet aan de culturele voorkeur op vooral het platteland voor een zoon.

Volgens de Chinese statistieken krijgen Chinese vrouwen gemiddeld 1,8 kind, vergelijkbaar met de situatie in Nederland. Volgens Yu is het beleid, ingevoerd in de jaren zeventig, succesvol geweest omdat door de invoering van de strenge regels de geboortes van ongeveer 400 miljoen Chineesjes zijn ’voorkomen’, en daarmee evenzoveel monden om te voeden. De teller staat nu op 1,3 miljard Chinezen.

Het eenkindbeleid staat al vele jaren bloot aan kritiek, vooral in het buitenland. De stringente geboortebeperking heeft geleid tot negatieve ontwikkelingen, zoals grootschalige illegale abortussen, een scheefgroei in de verhouding tussen jongens en meisjes en een toename van het aantal meisjes van wie afstand wordt gedaan en die terechtkomen in kinderhuizen. De traditionele voorkeur voor jongens is geen gevolg van de geboortepolitiek, maar is er wel door versterkt, stellen onderzoekers.

Een deel van de meisjes, die wel de ”verloren dochters van China” zijn genoemd, is geadopteerd door buitenlandse stellen. Ook Chinese stellen nemen in het steeds welvarende China steeds vaker verlaten meisjes op in hun gezin. De meesten groeien evenwel op zonder adoptie- of pleegouders. Volgens sommige onderzoekers heeft de politiekxxhet beleid in afgelegen streken ook geleid tot een toename van het aantal moorden op pasgeboren meisjes.