Het houten bedehuis is gebouwd naar het model van een zogenoemde zeemanskerk. Iedereen kan er 24 uur per etmaal terecht voor bezinning of ontspanning. Voor veel inwoners van de kleine gemeenschap is het kerkje een onmisbare plek. Regelmatig lopen toeristen en inwoners even naar binnen. Om te bidden, een souvenir te kopen of om een paar uurtjes rustig een boek te lezen in de huiskamer. Koffie, thee en Noorse wafels staan altijd klaar.De Noorse zeemanskerken zijn in de eerste plaats bedoeld voor zeelieden die vanuit religieuze overwegingen een kerkgebouw willen bezoeken. Tegelijkertijd is het een plaats van ontspanning en ontmoeting. De Svalbardkirke is gebouwd naar het model van deze kerken. Het houten gebouw is altijd geopend en de huiskamer staat vol met boeken.

Op Spitsbergen komen niet zo veel zeelieden, maar des te meer mijnwerkers. Al decennialang kent de eilandengroep een actieve mijnbouwindustrie. De mijnwerkers maken lange en vooral fysiek zware dagen. De kerk is voor hen een rustpunt.

Andere instelling
De 1900 inwoners van de hoofdstad Longyearbyen zijn vooral mijnwerkers, onderzoekers en mensen die in de toeristenbranche werken. In veel gevallen wonen deze mensen hier maar voor een paar jaar. Volgens ds. Leif Magne Helgesen is het op Spitsbergen een komen en gaan van mensen. Vroeg of laat keren inwoners van de eilandengroep toch weer terug naar het vasteland, waar de rest van de familie woont. Bovendien zijn er geen sociale voorzieningen voor ouderen. Wie oud is en niet meer in eigen onderhoud kan voorzien, moet terug naar het vasteland. Ds. Helgesen: „Een sterfgeval is dus altijd een heel heftige gebeurtenis, omdat hier niemand van ouderdom overlijdt Als iemand sterft, dan is dat meestal ten gevolge van een ziekte, een ongeluk of zelfmoord. De kerk is heel belangrijk in zulke situaties. Maar ook in het algemeen is de kerk hier essentieel voor de samenbinding.”

De Svalbardkirke is de enige kerk op Spitsbergen en hoort bij de Noorse lutherse staatskerk. De zondagse dienst heeft een luthers karakter, maar bevat ook orthodoxe elementen. Wie op zondag een kerkdienst wil bijwonen, heeft geen keuze uit een scala van verschillende kerken. Ds. Helgesen benadrukt dat de inwoners hierdoor ook tolerant zijn richting elkaar. „Doordat je in een kleine gemeenschap leeft, heeft het geen zin om je op de verschillen te richten. Je zult verdraagzaam moeten zijn jegens elkaar.”

De predikant geeft aan dat de kerk op het vasteland van Noorwegen steeds minder belangrijk wordt. Hij spreekt uit ervaring, want ook daar heeft hij verschillende gemeenten gediend. „Zelf heb ik het min of meer gehad met de samenleving in Noorwegen. De mensen leven daar alleen maar voor zichzelf, hun auto of hun huis. In Longyearbyen zie ik een heel andere instelling.”

Zorgen
Kerkgangers op Spitsbergen vinden het niet zo’n punt dat hun opvattingen en meningen onderling sterk kunnen verschillen. Dat geldt ook voor ds. Helgesen. Hij signaleert echter wel het gevaar dat de inwoners zich vooral richten op hun eigen leefomgeving en niet verder kijken dan hun neus lang is. Volgens de predikant is het de taak van de kerk hun ogen te openen en ervoor te zorgen dat de bevolking zich niet alleen op plaatselijke problemen focust.

Als voorbeeld noemt hij de zorgen rond klimaatsverandering. „De Spitsbergers maken zich zorgen over de toekomst van hun eilandengroep, die voor 60 procent bedekt is met gletsjers. De laatste jaren is de fjord niet meer bevroren geweest en valt er uitzonderlijk veel neerslag. De eerste tekenen van de klimaatsverandering zijn dus voor de inwoners van Spitsbergen al zichtbaar. Maar als kerk hebben we dan onder meer wel de taak te laten zien dat de opwarming van de aarde niet alleen invloed heeft op Spitsbergen, maar op de hele aarde.”

De eerste kerk op Spitsbergen werd in 1921 gebouwd, maar in 1943 gebombardeerd door de Duitsers. In 1958 opende de nieuwe kerk haar deuren. Dat betekent dat de Svalbardkirke volgend jaar vijftig jaar bestaat. Ds. Helgesen hoopt dat de koning van Noorwegen aanwezig wil zijn bij de herdenking van dat feit.

Barentsz gaf Spitsbergen zijn naam

Spitsbergen –in het Noors: Svalbard (koude kust)– is een eilandengroep in de Noordelijke IJszee, zo’n 565 kilometer ten noorden van Noorwegen, die uit drie grotere en meerdere kleine eilanden bestaat. De drie grootste eilanden zijn Spitsbergen, Nordaustlandet en Edgeoya. Kleinere eilanden zijn Barentszeiland, Prins Karls Forland, Amsterdam en Moffen. Ook de zuidelijker gelegen eilanden, zoals Bereneiland en Hopen, horen bestuurlijk bij de eilandengroep. Spitsbergen is een overzees territorium van Noorwegen.

De oppervlakte is circa 63.000 kilometer, waarvan 60 procent bedekt is met gletsjers. Op de hele archipel wonen, afhankelijk van het seizoen, 3000 tot 4000 mensen, van wie ongeveer de helft in de hoofdstad Longyearbyen. Ten oosten van Spitsbergen bevindt zich de Russische eilandengroep Frans Jozefland.

De naam Spitsbergen is in 1596 gegeven door de Nederlander Willem Barentsz, toen hij onderweg was naar Nova Zembla, op zoek naar een noordelijke route naar Oost Azië. Barentsz is ook de naamgever van de plaats Barentszburg, de tweede nederzetting op de eilanden. Andere bewoonde nederzettingen zijn Sveagruva (210 inwoners) en Ny Alesund (40 inwoners). Daarnaast zijn er nog enkele Noorse weerstations en een aantal verlaten plaatsen als Smeerenburg, Pyramiden en Grumant.