De ministers namen het besluit in reactie op toenemende kritiek op de inhoud van ”Wien Neêrlands bloed”. Ook in het buitenland was veel verwarring over het Nederlandse volkslied.Die kritiek en verwarring hebben ”Wien Neêrlands bloed” al vanaf het begin achtervolgd, stelt Koos Smit van de Oranjekoepel, die zich ondermeer inzet voor meer kennis van het Wilhelmus. ”Wien Neêrlands bloed” was in 1816 als beste nieuwe volkslied uit de bus gekomen na een wedstrijd. De prijsvraag was uitgeschreven omdat Willem I kort daarvoor koning was geworden en de regering het verleden zo snel mogelijk wilde vergeten. Met het Wilhelmus zou dat niet gaan, want dat strijdlied was nadrukkelijk gekoppeld aan de Oranjegezinden en stuitte de voormalige patriotten tegen de borst.

De invoering van ”Wien Neêrlands bloed” als volkslied werd echter niet breed gedragen. Het Wilhelmus bleef zeker zo populair. Kozen de liberalen en rooms-katholieken vooral voor ”Wien Neêrlands bloed”, de protestanten bleven het Wilhelmus trouw.

Het Wilhelmus bleef nauw gekoppeld aan het huis van Oranje-Nassau. Bijeenkomsten waarbij leden van de koninklijke familie aanwezig waren, werden er vrijwel altijd mee opgeluisterd. Zo bleef het Wilhelmus naast het officiële volkslied bestaan als koningslied en dynastieke hymne.

Koning Willem III moest niets hebben van Hendrik Tollens’ ”Wien Neêrlands bloed”. Bij zijn inhuldiging in 1849 liet hij alleen het Wilhelmus klinken en toen bij het 300-jarig bestaan van de Universiteit van Leiden ”Wien Neêrlands bloed” werd gespeeld, bleef de koning demonstratief zitten.

Ritme
Koning Willem III voerde wel een snellere toonzetting van het Wilhelmus in. Die verving de gedragen zetting van Valerius.

In 1920 besloot koningin Wilhelmina dat de Valeriuszetting weer als officiële melodie gebruikt moest worden. De aanzet daarvoor kwam van de Duitse keizer Wilhelm II -ook een Prins van Oranje- tijdens een bezoek aan de koninginnen Emma en Wilhelmina in 1891, stelt Koos Smit. De keizer kwam onder de indruk van de Valeriuszetting die hij toen te horen kreeg. In 1898 liet koningin Wilhelmina bij haar inhuldiging op deze wijs enkele coupletten van het Wilhelmus zingen. Vooral prins Hendrik was een voorvechter van deze zetting. Dat alles resulteerde in het besluit van 1920. Sindsdien is dat niet meer veranderd.

De tekst van het Wilhelmus is al eeuwenlang hetzelfde. Het strijdlied moet ontstaan zijn in de periode tussen 1568 en 1572. „In 1581 verscheen de Nederlandse versie van het Wilhelmus voor het eerst in druk. De oudst bekende druk in het Duits dateert van 1573. Het Wilhelmus raakte vrijwel onmiddellijk geliefd als strijdlied in de Nederlanden”, aldus Smit.

De begin dit jaar opgerichte Oranjekoepel -een samenwerkingsverband van enkele musea en stichtingen die zich met de monarchie en het huis van Oranje-Nassau bezighouden- wil de bekendheid coupletten van het Wilhelmus en de kennis over de historische achtergrond van het volkslied vergroten. „Er is heel veel over te zeggen en de boodschap van het Wilhelmus is nog steeds actueel, ook voor de Nederlandse samenleving nu”, zo zei Smit eerder in deze krant.