Vakantiewerkers zijn niet altijd op de hoogte van de regels rond vakantiewerk. Ook werkgevers laten wel eens steekjes vallen. Te weinig wordt beseft dat vakantiekrachten geen volledige vervanging kunnen vormen van ervaren professionals. De gevolgen van de ongeschoolde werklust laten zich raden. Rapporten van de Arbeidsinspectie laten zien dat in veel gevallen de regels niet of onvoldoende worden nageleefd. Vooral de lijsten van ongevallen met vakantiekrachten geven een treurig beeld, variërend van afgeknelde vingerkootjes tot een elektrocutie na een defect in een bloemenmachine.Met het oog op de veiligheid zijn er allerlei regels en regeltjes opgesteld voor vakantiewerk en bijbaantjes. Uitgangspunt is dat jongeren onder de 16 jaar onder bepaalde voorwaarden buiten schooltijd en in vakanties mogen werken. Vanaf hun 16e mogen jongeren zonder meer werken. Wel zijn er voor werknemers van 16 en 17 jaar speciale regels. Zo mogen zij geen werk doen dat gevaar oplevert of schadelijk is voor de gezondheid. Let wel: zowel de werkgever als de ouders of verzorgers zijn verantwoordelijk voor het naleven van de regels. Bij overtredingen kan de Arbeidsinspectie niet alleen de werkgever beboeten, maar ook de ouders of verzorgers. Als sprake is van ernstig letsel door het werk, kan worden overgegaan tot strafrechtelijke vervolging.

Werkgevers zijn verplicht alle gevaren op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn in het bedrijf te inventariseren en op te schrijven. Ook moeten ze vastleggen welke maatregelen zijn genomen om de gevaren voor werknemers zo veel mogelijk te beperken. Bedrijven met veel vakantiekrachten doen er goed aan extra aandacht te schenken aan deskundig toezicht en begeleiding.

Welke werkzaamheden mogen jongeren verrichten? Voor kinderen van 12 jaar geldt dat ze niet mogen werken. Wel mogen ze deelnemen aan muziekuitvoeringen, modeshows en dergelijke, mits daarvoor een ontheffing is verleend door de Arbeidsinspectie.

Jongeren van 13 en 14 jaar mogen klusjes rond het huis en in de buurt doen. Te denken valt aan oppassen bij familie of kennissen, auto’s wassen, helpen bij het bezorgen van folders enzovoort. Op vrije dagen mogen ze helpen bij lichte niet-industriële werkzaamheden en eventueel meehelpen in het bedrijf van hun ouders. Tijdens schoolweken mogen ze niet meer dan twee uur per dag en twaalf uur per week werken.

Vanaf hun 15e mogen jongeren licht niet-industrieel werk doen. Hierbij kan worden gedacht aan werkzaamheden in de winkel, werkzaamheden in de horeca en lichte werkzaamheden in de landbouw, zoals het verzorgen van kleine dieren, het plukken van fruit en bollenpellen. Ook mogen ze vanaf deze leeftijd ochtendkranten bezorgen, maar dan moet er een bezorgovereenkomst worden gesloten tussen werkgever en de jongere, mede-ondertekend door de ouders of verzorgers. Werkzaamheden aan de lopende band en bijvoorbeeld het in- en uitladen van vrachtauto’s (magazijnwerkzaamheden) zijn niet toegestaan. Werkzaamheden mogen verder niet te zwaar zijn, geen gevaar opleveren en niet schadelijk zijn voor de gezondheid. Dat betekent concreet dat werkzaamheden niet mogen plaatsvinden in een omgeving waar gevaarlijke stoffen (bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen) zijn opgeslagen of in de buurt van gevaarlijke machines.

Jongeren van 16 en 17 jaar mogen veel werkzaamheden verrichten. In het Arbobesluit is echter wel een aantal absolute verboden opgenomen. Deze hebben betrekking op arbeid die vanwege zijn aard of door de omstandigheden waaronder hij wordt verricht schadelijk zijn voor de lichamelijke en geestelijk gezondheid. Voorbeelden van deze werkzaamheden zijn: werken met schadelijke (chemische) stoffen, werken op plaatsen met veel lawaai en werken in gesloten ruimtes. Sommige risicovolle werkzaamheden mogen alleen onder deskundig toezicht worden uitgevoerd.

Toegegeven: de regels over wat je als jongere wel en niet mag komen op het eerste gezicht wellicht betuttelend over. Toch zijn de regels er niet voor niets; ze dienen ter bescherming van de vakantiekracht. Bovendien pakken bepaalde regels positief uit, zoals bepalingen over pauzes en het minimumloon. Elk nadeel heeft zo z’n voordeel. Daarnaast verschaffen de regels ook helderheid voor de werkgever om op een verantwoorde wijze om te gaan met vakantiekrachten.

De auteur is werkzaam bij de RMU als manager communicatie & pr. Reageren aan scribent? socialezaken@refdag.nl.