Het gaat om het publiekelijk aanzetten tot haat of geweld gericht tegen mensen of een groep mensen op basis van hun ras, kleur, religie, afkomst of nationale of etnische origine. Dit geldt voor gesproken of geschreven teksten, maar ook voor afbeeldingen. Ook het publiekelijk ontkennen of goedpraten van genocide, oorlogsmisdrijven en misdaden tegen de menselijkheid wordt strafbaar.Nederland hoeft in de eigen wetgeving niets aan te passen, aldus minister Hirsch Ballin van Justitie in Luxemburg. Het debat tussen de 27 EU-landen was volgens de minister de laatste tijd erg beladen geworden doordat de drie Baltische staten en Polen in het besluit een verwijzing wilden naar de massale misdaden die in naam van het communisme onder de vroegere Sovjetleider Jozef Stalin zijn begaan.

Maar de andere EU-landen wilden dat niet scharen onder het kopje racisme en xenofobie. Wel komt er een conferentie en meer onderzoek naar de misdaden tijdens het stalinisme.

Het besluit van de EU betekent niet dat er nu een EU-breed verbod op bijvoorbeeld swastika’s of hakenkruizen komt. Wel mogen lidstaten daar zelf toe beslissen. Ook homohaat wordt met het besluit niet specifiek aangepakt.

Hirsch Ballin benadrukte dat het gaat om de bestrijding van racisme en vreemdelingenhaat. Het ontkennen van de moord op 6 miljoen joden in de Tweede Wereldoorlog bijvoorbeeld, valt niet direct onder het EU-besluit. Lidstaten kunnen wel zelf besluiten ontkenning van de holocaust of andere genocides -zoals die in Rwanda- strafbaar te stellen als het de openbare orde verstoort of bedreigend of beledigend is. Het is aan de nationale rechters om dat te bepalen.