Railz Miniworld wil een familieattractie zijn waar volwassen en kinderen uren kunnen doorbrengen, stelt Van Buren. „Langs de baan is bijvoorbeeld een opstapje van 30 centimeter gemaakt, zodat ook de jeugd alles goed kan zien. Een afscheiding van plexiglas tussen publiek en modelwereld ontbreekt, want beleving staat voorop. Mensen moeten het gevoel krijgen midden in de modelspoorbaan te staan. We nemen voor lief dat grijpgrage handen spullen even willen voelen en dat het eerste stuk baan mogelijk beschadigt.”De initiatiefnemer is een groot liefhebber van landschaps- en maquettebouw. Hij komt woorden tekort om het concept toe te lichten. Het afgelopen jaar stak hij gemiddeld tachtig uur per week in de realisatie van zijn droom. „Dit is schilderen met een dimensie meer.” Het resultaat van de geleverde inspanningen mag er zijn.

Op dit moment is 200 vierkante meter modelspoorbaan gereed, verdeeld in de thema’s kust, polder en haven. Treinen rijden af en aan. De regiorunner, de koploper, de sprinter en de hondenkop, maar ook een stroomtrein en verschillende rangeercombinaties.

Niet alleen bewegende onderdelen trekken de aandacht. Ook statische elementen zijn de moeite waard. Drie senioren zitten te keuvelen op de kade. Vóór hen wordt een schip gelost. Een hengelaar probeert een visje te verschalken. Op het gazon naast de Bisonfabriek rent een heuse bizon achter een man in een rolstoel aan. Een voorbijganger fotografeert het tafereel.

In de kuststad staan historische panden met trapgevels in de buurt van eigentijdse blokkendozen. Ook in de polder wisselen oud en nieuw elkaar af. Eeuwenoude molens vallen qua hoogte in het niet bij de moderne variant.

Inspiratiebron
De baan is geen kopie van de werkelijkheid. „We bouwen een landschap dat had kunnen bestaan. Het voelt en oogt als Nederland. Slechts een paar dingen zijn een natuurgetrouwe kopie”, licht de directeur toe. „Onder meer de maquettes van het Proxxonkantoor en de containerkranen van ECT in de Rotterdamse haven en het dieselgemaal van Katwijk.

Over het algemeen kiezen we inspiratiebronnen en geven daar een eigen draai aan. Voor het kustgebied hebben het kopstation van Hoek van Holland en de stad Vlissingen model gestaan. Voor de duinstreek de duinen van Oostvoorne, Scheveningen en Hoek van Holland. Er zijn onder meer een bunker en twee radioschotels te zien.”

Zo’n 80 procent van de gebouwen is het eindresultaat van een bouwpakket. Het resterende deel bestaat uit maquettes en uit eigen brouwsels, gemaakt van door elkaar gehutselde bouwdozen.

Grijze smurrie
Treinen werken netjes hun dienstregeling af. Een eenzame bus draait zijn rondjes. Elke 24 minuten daalt het duister in Railz Miniworld en gaan de lampen in huizen en op straat branden. Korte tijd later wordt het geleidelijk aan weer licht.

Het grootste deel van de modelwereld is statisch. Er zal binnenkort meer te beleven zijn, belooft Van Buren. „Via drukknoppen kunnen bezoekers lichten bedienen en scènes -poppetjes en voertuigen die iets uitbeelden- in beweging brengen. Er gaan auto’s rondrijden. Dankzij chips kunnen (knipper)lichten van deze voertuigen worden in- en uitgeschakeld.”

Daar blijft het niet bij. „We bouwen verder aan nieuwe gebieden. Daarnaast verversen we de bestaande baan door gebouwen en scènes toe te voegen of te vervangen. Naast de betonfabriek is een betonauto leeggelopen op straat. De man die tot zijn knieën in de grijze smurrie staat, wordt uitgegraven door zijn collega’s. Wie weet, plaatsen we hier over anderhalf jaar iets anders.”

Zelf treinen besturen is er Rotterdam niet bij. Een blik op de twee man sterke verkeersleiding die in het commandocentrum achter een wand vol schermen zit, zegt genoeg. „In juli rijden hier 125 treinen volledig automatisch. Wanneer een kind daarop invloed zou mogen uitoefenen, liep de boel in het honderd. Misschien bouwen we nog een apart baantje voor kinderen, waar ze een rangeerdiploma kunnen halen.”

Een managementteam van zes man stuurt de circa vijftig (parttime)werknemers van Railz Miniworld aan. De realisatie van de Rotterdamse modelspoorbaan heeft in fases plaats. Momenteel is 200 vierkante meter van het Nederlandse deel gereed: het kustgebied, de polder en de haven. In juni zal een middelgrote stad te bewonderen zijn. Maart volgend jaar komt daar een wereldstad bij. Het Nederlandse baandeel zal dan 465 vierkante meter beslaan. Met ruim 2 kilometer rails, 225 treinen, 1800 wagons, 1200 gebouwen, 25.000 figuren, 10.000 bomen, 15.000 lampjes en 45 kilometer bedrading. Negentien computers besturen dit geheel.

Railz Miniworld hoopt dit jaar 60.000 bezoekers te trekken en door te groeien naar 200.000 mensen in 2011. Wanneer de gewenste bezoekersaantallen worden gehaald, wil Railz Miniworld zich op buitenlandse thema’s storten. Schotland en Engeland, gereed maart 2009. België en Frankrijk, gereed mei 2010. Japan, gereed oktober 2011. Alle baandelen, behalve Japan, worden in schaal HO (1:87) gerealiseerd. Japan krijgt schaal N (1:160).

Bezoekers kunnen niet alleen de modelwereld bewonderen, maar ook een kijkje in het modelbouwatelier nemen. Tegen meerprijs is een rondleiding achter de schermen mogelijk. Groepen kunnen een workshop volgen. Er zijn speciale arrangementen voor kinderfeestjes, schoolreizen en verenigingsuitjes.

Meer informatie: www.railzminiworld.com en tel. 010-2400501.

Grassprietjes rechtop

De modelspoorbouw leeft in Nederland, maar ”springlevend” is niet het juiste term om de situatie te omschrijven, meent Marc van Buren, directeur van de nieuwe Rotterdamse attractie Railz Miniworld. „Ik ben van mening dat sprake is van vergrijzing. Niet iedereen is het met mij eens. Je komt echter steeds minder modelspoorbanen bij mensen thuis tegen. En dat was vijftien jaar geleden wel anders.” Aan de hobby zelf ligt het wat hem betreft niet. „Het bouwen van een modelwereld doet een beroep op veel vaardigheden. Op het terrein van (besturings)techniek, creativiteit, handvaardigheid en fijne motoriek. Je moet plannen kunnen visualiseren en logisch leren nadenken. De modelbouw een impuls geven is niet ons hoofddoel, maar we hopen natuurlijk kinderen en volwassenen te prikkelen om thuis aan de slag te gaan.”

Benodigdheden voor een modelspoorbaan zijn op veel plekken verkrijgbaar. Nederland telt zo’n vijftig speciaalzaken, schat Ronald Wentink, eigenaar van Wentink Hobby in Arnhem. Zijn vader begon de winkel in 1955, zelf draait hij inmiddels zo’n dertig jaar mee. De zaak heeft een oppervlakte van 550 vierkante meter. De helft is gereserveerd voor spoorbaanspullen. Circa 95 procent van de Fleischmann-, Märklin- en Rococollectie staat uitgestald in 35 meter vitrine. Verder herbergt de Arnhemse winkel bouwpakketten, figuren, auto’s, racebanen en radiografisch bestuurbare modellen. Maar ook bomen, tulpen, wijngaarden en groenstrooistel zijn ruim voorhanden. Geld uitgeven is hier geen kunst, eerder euro’s in de knip houden. Er zijn al locomotieven van 60 euro, maar 250 euro aan een exemplaar spenderen, is niet uitzonderlijk.

Het aantal modelspoorliefhebbers is de laatste decennia teruggelopen, erkent Wentink. Cijfers kan hij niet noemen. „Op dit moment stabiliseert de markt zich. De komst van de digitale techniek heeft de hobby een impuls gegeven, ook onder jongeren. Hiermee kunnen treinen onafhankelijk van elkaar rijden en zijn diverse geluiden en lichten te bedienen. Verder worden materialen mooier en verfijnder. Zo is gras tegenwoordig statisch op te spuiten, waardoor de grassprietjes rechtop staan. Verder kunnen we bomen met dennenappels leveren. Ook dit stimuleert liefhebbers.”

De winkel trekt voornamelijk mannen vanaf 35 jaar. „De wat rustiger types die over een flinke dosis geduld beschikken. De meesten vinden het geen probleem als de realisatie van hun baan jaren duurt. Sommigen maken vooraf een compleet plan, de meesten bouwen voor de vuist weg.”

Bouwen blijft het leukste van de hobby, meent Wentink. „Na een drukke werkdag een paar uur klungelen op zolder is heerlijk rustgevend.”