Daar kwam journalist en oud-CDA-Kamerlid Faber achter toen hij de afgelopen maanden mee mocht lopen in het kielzog van de ChristenUnievoormannen Rouvoet en Slob. Donderdag overhandigde hij het eindresultaat van zijn speurtocht in boekvorm aan Rouvoet en informateur Wijffels.Faber koos voor de presentatie een passende locatie uit: het beroemde koetshuis van landgoed Lauswolt in Beetsterzwaag. Daar voerden de onderhandelaars Balkenende (CDA), Bos (PvdA) en Rouvoet (CU) hun eerste coalitiebesprekingen.

De titel van het boek luidt: ”De wet van de koestal. Gereformeerden in Den Haag”. Zijn de drie onderhandelaars met hun gereformeerde achtergrond mannenbroeders onder elkaar? Dat is volgens Faber nog maar de vraag: „Ook onder politici geldt de wet van de koestal: de grootste dief van je ruif staat pal naast je.”

De schrijver, ook oud-hoofdredacteur van het Friesch Dagblad, wilde graag met de ChristenUnie meelopen omdat het christelijk-sociale gedachtegoed hem aanspreekt. Dat gedachtegoed herkende hij nog uit de tijd van de ARP, een van de voorlopers van het CDA, maar dat klinkt in de partij die hij zelf vertegenwoordigde niet meer, vindt hij. Faber behoorde in de tijd dat hij Kamerlid was (1977-1985) tot de linkervleugel van de fractie.

In zijn boek onthult Faber dat het PvdA-leider Bos was die op 1 februari de allesbeslissende duw in de onderhandelingen gaf. Na bijna vier weken onderhandelen was er nauwelijks voortgang geboekt. De CDA-onderhandelaars Balkenende en Verhagen vertraagden de boel en koppelden alles aan alles, waardoor er nauwelijks voortgang in de besprekingen was. Rouvoet werd zelfs boos: „Het CDA knoopt alles aan elkaar. Maar zelf bewegen? Ho maar.”

Toen bracht Bos op donderdag 1 februari een eigen pakket met maatregelen naar voren waarin de belangrijkste punten voor alle partijen zaten verwerkt. En dag later knalden de champagnekurken, schrijft Faber.

Verhagen is een machtspoliticus, zo weet Faber. Dat merkte hij toen hij de christendemocraat net voor de formatiebesprekingen in de wandelgangen tegenkwam. Toen Verhagen hoorde waar zijn partijgenoot mee bezig was, probeerde hij via Faber Rouvoet onder druk te zetten: „Als Rouvoet zijn mond blijft houden, gaan we verder met GroenLinks. Daar zijn we er zomaar mee uit.” De auteur schrijft dan vilein: „Twintig jaar geleden liet een CDA-politicus zich ontvallen: „Wij runnen dit land.” De klok lijkt te hebben stilgestaan.”

Nog veel bonter maakte Verhagen het toen de kwestie van het generaal pardon aan de orde kwam tijdens de onderhandelingen. De CDA-voorman stelde voor om eerst vast te stellen hoeveel uitgeprocedeerden in Nederland mogen blijven en op grond daarvan criteria op te stellen. Dat ging PvdA en ChristenUnie vele malen te ver.

Tijdens de formatiebesprekingen zijn de medisch-ethische thema’s nauwelijks aan de orde geweest, aldus Faber. Rouvoet voerde over deze onderwerpen afzonderlijk overleg met Bos. Het lijstje dat Rouvoet opstelde, werd gehonoreerd. De bemoeienis van het CDA met deze thema’s was gering.

De medeonderhandelaar van PvdA-voorman Bos, Tichelaar, was tijdens de eerste dagen van de onderhandelingen, begin januari, verbaasd dat de ChristenUnie geen fundamentalistische partij was, maar ook over principiële onderwerpen compromissen wilde accepteren. „Een wereld ging voor me open”, moet Tichelaar hebben gezegd.

Overigens had de PvdA’er dat ook al af kunnen leiden uit het verkiezingsprogramma van de ChristenUnie. Faber heeft de twee laatste verkiezingsprogramma’s naast elkaar gelegd en constateert dat de partij in het programma van 2006 niet langer expliciet de intrekking eist van de abortus-, euthanasie- en homohuwelijkwetgeving.

De ChristenUniefractie stond tijdens de formatie echt op de achtergrond. Dat is niet echt nieuw, weet Faber. Hij citeert CHU-politicus Tilanus, die net na de oorlog op een vraag van Kamerlid freule Wttewaal van Stoetwegen zei: „Freule, formatie is politiek. Daar hebt u niets mee te maken, want politiek doe ik zelf.”