In januari verklaarde minister van Justitie Alberto Gonzales tijdens een hoorzitting van de Senaat dat de ontslagen het gevolg waren van „slecht functioneren.” Inmiddels is duidelijk dat de affaire politieke kanten heeft.Zo werd een van de officieren van justitie ontslagen om plaats te maken voor een protegé van Karl Rove, topadviseur van president Bush. Verder blijkt uit inmiddels vrijgegeven e-mails van het ministerie van Justitie dat loyaliteit tegenover de Republikeinse president en zijn partij een belangrijke rol speelde bij de ontslagen. Men heeft zelfs overwogen om Patrick Fitzgerald te ontslaan toen die bezig was met zijn onderzoek dat leidde tot het proces tegen Lewis Libby, de topadviseur van vice-president Cheney.

Dat de acht ontslagen officieren van justitie slecht functioneerden, is moeilijk vol te houden, want zeven van hen kregen nog kort voor hun ontslag lovende functioneringsbeoordelingen. De Democraten -die nu een meerderheid in de Senaat hebben- maar ook een toenemend aantal Republikeinen willen opheldering. Het steekt velen dat minister Gonzales hun in januari iets -onder ede- op de mouw heeft gespeld dat inmiddels niet blijkt te kloppen.

De juridische commissie van de Senaat wil daarom Karl Rove, voormalig Witte Huismedewerkster Harriet Miers en nog twee andere adviseurs van Bush aan de tand voelen. In het openbaar en onder ede.

„Geen sprake van”, verklaarde president Bush dinsdag. De commissie mag met hen praten, maar in privégesprekken, niet onder ede en zonder notulen. „Ik wil geen showproces tegen gewaardeerde medewerkers”, aldus Bush, die dinsdag ook nog eens zijn „volle vertrouwen” uitsprak in minister Gonzales.

Senator Patrick Leahy, voorzitter van de juridische commissie van de Senaat, noemt het voorstel van de president „onaanvaardbaar.” De Senaat beslist waarschijnlijk later deze week over het versturen van formele dagvaardingen om Rove en de anderen die men wil spreken te dwingen voor de Senaat te komen getuigen. Bush heeft al aangekondigd deze dagvaardingen eventueel via de rechter te zullen bestrijden.

„Dit wordt een krachtmeting tussen de uitvoerende macht en de wetgevende macht; niet de eerste en waarschijnlijk ook niet de laatste in Washingtons geschiedenis”, aldus politiek analist Thomas Mann van het Brookings Research Instituut in Washington.

Intussen stemde de Senaat dinsdag met 94 tegen 2 stemmen in met het voorstel om de bevoegdheid van de minister van Justitie om federale officieren van justitie te benoemen zonder goedkeuring van de Senaat -volgens de nieuwe versie van de omstreden Patriot Act- te schrappen.