Donderdag gaf vicevoorzitter Wang Zhaoguo een toelichting aan de 2835 aanwezige volksvertegenwoordigers. Die zijn momenteel in Peking bijeen voor het jaarlijkse Volkscongres.„Dankzij de hervormingspolitiek is de levensstandaard van het volk door de bank genomen verbeterd”, betoogde Wang. „Nu hebben de mensen bescherming nodig van hun wettig bezit, dat ze door hard werken hebben verworven.” Een wet om privébezit te beschermen onderstreept de koerswijziging van de Communistische Partij, die nog maar één generatie geleden geloofde in een volledig door de staat gerunde economie.

„Ondernemers zoals ik steunen dit wetsvoorstel van harte”, zegt Sun Yuqing, gedelegeerde én manager van een staatsbedrijf in de noordoostelijke provincie Heilongjiang. Ook Weng Lihua, een afgevaardigde uit de kustprovincie Zhejiang, vindt de nieuwe wet noodzakelijk. „Als er geen wettelijke bescherming is voor privébezit, zullen ondernemers zich zorgen maken over de status van hun onroerend goed. Ze zouden zelfs hun bezittingen buiten de grenzen kunnen onderbrengen.”

Duidelijker wetgeving over privébezit is een logische stap in de ontwikkeling van China naar een vrijemarkteconomie, die vooral bedoeld lijkt voor China’s groeiende klasse van ondernemers. Maar de grootste groep die ermee gebaat is, vormen de boeren. „Land is essentieel voor boeren”, zegt Sun Xiulan, een afgevaardigde uit de provincie Henan. „Deze wet beschermt de grond waar de boeren op wonen. Dit is meer dan welkom.”

Volgens de huidige wetgeving is landbouwgrond van de gemeenschap, niet van de individuele boer. Tot op heden gaf dit de ruimte aan lokale bestuurders en projectontwikkelaars om landbouwers te onteigenen en op hun grond fabrieken of luxe appartementencomplexen te bouwen. De boeren kregen vaak wel een redelijke vergoeding, maar verloren hun bron van bestaan en hun identiteit als boer, terwijl de projectontwikkelaars en de lokale bazen zich verrijkten. Een groot deel van de tienduizenden rellen die zich jaarlijks in China voordoen, hebben met dergelijke praktijken te maken.

De voorgestelde wet op privébezit komt hier op niet mis te verstane wijze tegen in het geweer. „Rechtmatig eigendom van individuen zal beschermd zijn onder de wet, en het illegaal in bezit nemen, plunderen en vernietigen van dergelijk bezit door wat voor eenheid of individu dan ook, is verboden.”

Toch krijgen de boeren ook onder de nieuwe wet geen eigendomsrecht op de grond. Wel wordt het recht op grondgebruik beter vastgelegd. De boer kan zelfs leningen afsluiten op basis van dit gebruiksrecht, en daarmee investeren in zijn agrarische bedrijf. Dergelijke maatregelen zijn hard nodig, want terwijl de Chinese kuststeden bloeien onder de huidige economische groei, raakt het platteland steeds verder achterop. Niet voor niets ontvluchten jaarlijks meer dan 8 miljoen boeren de armoede op het platteland, om zich bij het migrantenleger in de steden te voegen.

Volgens Wen Tiejun, hoogleraar plattelandsontwikkeling aan de Renmin Universiteit, zal verbeterd eigendomsrecht kunnen bijdragen aan het herstel van het platteland. „Met betere kredietmogelijkheden op het platteland wordt de noodzaak om weg te trekken naar de kuststeden kleiner. Via microfinanciering, kleine leningen afgesloten op basis van het gebruiksrecht op de grond, kunnen de boeren investeren in hogere opbrengsten en milieuvriendelijkere productiewijzen.”

Wen gelooft in het positieve effect van microkredieten voor de landbouw. Zelfs zo dat hij met eigen spaargeld al is begonnen met het verlenen van kredieten.

Dat de wet er doorkomt, staat vast. Sinds 1949 heeft het Volkscongres nog nooit een wet afgekeurd. Wel is het aantal tegenstemmen een interessante politieke graadmeter. De linkse vleugel binnen de communistische partij ziet het recht op privébezit als een zoveelste stap in de afbraak van de communistische ideologie.

Het huidige voorstel, een gecompliceerd document dat bestaat uit maar liefst 247 artikelen, is zes keer herzien. Dat het nu eindelijk in stemming komt, is een overwinning voor de hervormingsgezinden binnen de partij. Zij willen dat China zich ontwikkelt tot een volwaardige markteconomie.

Het controversiële wetsvoorstel geeft president Hu Jintao hoe dan ook de kans om te laten zien of hij beide vleugels van de partij onder controle heeft. Dat is belangrijk voor het naderende partijcongres in oktober, waar hij een tweede termijn als partijleider moet veiligstellen.